Fuerte Olimpo
| Fuerte Olimpo Fuerte Olimpo | ||
|---|---|---|
| Tetã |  Paraguái
| |
| Tetãvore | Alto Paraguái | |
| Távayguakuéra | 5.000 ava | |
| Ape távagui | km² | |
| ISO | ||
| Yvatekue | 64 m | |
| Koordinasion | ||
Fuerte Olimpo oĩ araguápe tava Paraguái retãme. Oĩhína tetãvore Alto Paraguay-me. Ko távape oiko 5.000 ava (2001 ary). Alto Paraguay Tavusu, opytáva 838 km. Paraguaýgui, Río Paraguay rembe’ýpe; ñepyrũrã herava’ekue Fuerte Bordón. Ko tavusu ojehero “Pantanal rokẽ”.
Tavusu Fuerte Olimpo opyta Chaco rembe’ýpe kuarahy resẽvo, ysyry Paraguáigui akatúa gotyo, haimete ko río-pe ho’ahápe (ko’ág̃a opytáva Brasil-pe) ysyry Blanco; yvate gotyo ha kuarahy resẽvo, ojepyso ndetuicháva yvy hi’ýva Gran Pantanal rehegua, Fuerte Olimpo tavaite oĩ yvy yvatépe hasyhápe og̃uahẽ hag̃ua y ojupíramo. Yvývo, kuarahy resẽ gotyomi, Chaco-gui, osyryry río Melo avei ho’áva ysyry Paraguay-pe.
Ko táva rehe ojere peteĩ muralla guasu ojepysóva 4 km.
Ararova jehaijey
Pe távape haku, arahaku aja og̃uahẽ 45ºC peve, ha araro’y aja katu oguejy 9ºC peve. Jepive haku 25ºC rupi. Akóinte ojehasa kyve’ỹ puku ha hapykuéri katu ama ndetuicháva.
La zona de Fuerte Olimpo es la más prodigiosa de la región, de la llamada “Pantanal Paraguayo”. left|thumb|300px|Alto Paraguay guyrakuéra
Yvykuaa jehaijey
Yvype ijyvatekue ndohasáiva 300 para guasu ári. Oĩ tenda ojupi ha oguejyhápe ha pe yvy ha iporã oñeñemitỹ ha mymba oñemongakuaa hag̃ua.
Upe tendápe opyta Laguna Capitán.
Fuerte Olimpo oĩ mokõi yvyty karape mbytépe, peteĩme opyta Fuerte Bordón ha ambuépe katu Catedral de María Auxiliadora.
Yvyty 3 hermanos ijyvate porã pe tendápe, pe mbytepegua guive ikatu ojehecha karanda’yty Paraguay ha yvy he’õ Pantanal Nabileque-gua ha avei Sierra de Bordón Brasil-pe.
Demografía jehaijey
Fuerte Olimpo-pe oiko 4.998 tapicha; umíva apytégui 2.585 ha'e kuimba’e ha 2.413 ha'e kuña, he’iháicha Dirección Gral. de Estadísticas, Encuestas y Censos.
Ekonomia jehaijey
Oreko heta yga g̃uahẽha:
- 14 de Mayo
- Esperanza
- Leda
- Lida
- María Elena
Tembiapo imbaretevéva upépe ha’e mymba ñemongakuaa.
Hekoasa jehaijey
Ko táva ofundava’ekue España 1792-me ha oñembohéra Fuerte Borbón ha ojapuka Gobernador Joaquín Alos y Bru ome’ẽva’ekue ko tembiaporã Comandante José Antonio de Zavala y Delgadillo-pe, ikatu hag̃uáicha imbareteve upépe defensa orekóva Virreinato del Río de la Plata ojoko potávo (fuerte de Itapacú ndive) Paraguái yvýpe jeike Brasil guive, ojapóva umi bandeirantes. Ñepyrũrã oñemopu’ã tenda ko’ag̃a opytáva Brasil yvýpe Forte Porto Carrero ha Fecho dos Morros mbytépe. Ova hag̃ua hendaiterãmema pe Fuerte Borbón ojeporavo peteĩ tenda oĩhápe yvyty ndaijyvatetéiva, ha ndahasymo’ãihápe oñedefende hag̃ua peteĩ "bahía" joguaha orekóva ysyry Paraguái renondépe. Oñefundaramo guare oñepeipirũ umi ypykuéra mbaja mburuvichakuérape.
Omanda aja Gaspar Rodríguez de Francia ojehero ñepyrũ chupe Fuerte Olimpo, oiméne pe yvyty tuichavéva ojoguáre yvyty Olimpo-pe Grecia yvýpe opytávape mba’e. Upéramo avei oñepyrũ upe tenda opytaite Paraguái poguýpe puerto franco ñemurã brasileño.
Oñepyrũramo Guerra de la Triple Alianza ysyry Paraguáigui kuarahy resẽvo oĩgueteriva’ekue Paraguái poguýpe, ha Fuerte Olimpo tuicha oipytyvõ Paraguái oho hag̃ua umi tetã oguerúva chupe pe ñorairõ ári Mato Grosso-pe, upéi 1866-me, Paraguái ikangy riréma pe ñorairõ guasúpe, Fuerte Olimpo ojeporu jey tetã oñedefende hag̃ua, katu upéi ho’a Brasil pópe opamíre pe ñorairõ. Ko mba’e renondépe Argentina ohenduka iñe’ẽ ha ojerure Fuerte Olimpo ohasa hag̃ua ipoguýpe ha avei Chaco Boreal tuichakue javeve Bahía Negra peve, katu Brasil omosẽ rire Paraguáipe, Argentina okirirĩ ha ndojerurevéi pe yvy.
1870 rire upe yvy latifundistas pópe, ãva oity quebrachales ha omomba’apo ypykuérape tembiguái rekópe, péva omoñepyrũ arapa’ũ ojeheróva "ciclo del tanino" ha oipe’a okẽ oike hag̃ua industria curtiduría. Ojeitývo ohóvo ka’aguy, umi yvy guasu ojeporu ganadería extensiva vacunos-gua pevarã iporã pe yvy, haku rupi upépe; péicha Fuerte Olimpo-gui oiko peteĩ puerto fluvial ojeporúva oñemondo hag̃ua ambue tetãme mba’e repy ka’aguýpe guare ha avei vaka ro’o; Guerra del Chaco pa’ary 1930 ryepýpe, Bolivia ohatapyña oguerahapa hag̃ua ipoguýpe yvy guasu kóva ha Paraguái katu oñeha’ãmbaite opyrũ mbareteve upépe, jepémo iponandi nunga; upéramo Fuerte Olimpo ojeporujey ñoraiõ pyendáramo; Ñorairõ Chako aja tapichakuéra oikóva ko távape ári ho’a mboriahu ha avei tuicha ipokã hikuái (heta kuimba’e omano pe ñorairõme). Ko távape oñepyrũ oguata industria michĩmíva ojejapohápe teja karanda’ýgui ha avei ladrillo. Ambue mba’e oipytyvõva akãrapu’ãrã (ndatuichaitéiva) upe távape ha’e ojejapyhýre ko tekoha departamento de Olimpo tuja administración rembiapo rendáramo, ha upe rire Departamento de Alto Paraguay administración rendáramo.
Mba’yrumýi jehaijey
Ygarata mba’yru ojeporuvéva oñeg̃uahẽ hag̃ua Fuerte Olimpo peve. Ojeporu Lancha Aquidabán, osẽva semanalmente Concepción-gui oraháva carga, ha Bahía Negra-gui oraháva tapichakuérape.
Avei ikatu oñeg̃uahẽ ko távape Ruta IX “Transchaco” rupi “Cruce Pioneros” peve, km 409-pe; upégui ojejapyhy peteĩ tape Fuerte Olimpo peve, 361 km.
Ikatu avei oñeg̃uahẽ Loma Plata peve, km 444-pe ha upégui ojeho peteĩ tape pytã ipukúva 333 km rehe.
Fuerte Olimpo oĩ peteĩ aviõ guejyha yvyguigua ha avei kapi’ipe aviõ michĩvévape g̃uarã.
Tenda turista ohechasekuaáva jehaijey
- Fuerte Borbón, 1792-pe guare. Oñemopu’ãmbyre itágui peteĩva umi yvyty Olimpo-pe.
- Catedral de María Auxiliadora, ambue yvyty ru’ãme; itágui ojejapopyre avei.
- Mirador turístico: mbohapyve yvyty Fuerte Olimpo: ojeheróva "Tres Hermanos".
- Museo Indígena ha Comunidad Indígena Ishir “Virgen Santísima”, oñekuave’ẽhápe artesanía ha peteĩ avare oporomog̃uahẽhápe.
- 40 Km. Bahía Negra-gui, río Negro ári, opyta estación biológica Los Tres Gigantes, ha’éva tanda ojejapohápe investigación pantanal rehegua Paraguái yvýpe, tuicháva 15.000 hectárea, oñangarekóva hese fundación Guyra Paraguay, ONG peteĩ omba’apóva oykeko ha omo’ã hagua tekove heta.
Asociación de Pescadores Municipalidad Fuerte de Olimpo-gua ojapo paso ygáva rupi ha tapichakuéra ohóva upépe ikatu vy’apópe oñemboyvytu Ysyry Paraguái ha ysyry ho’áva pype syrýpe, ohecha hag̃ua vy’apópe mba’e porã, mymba ha yvyra upe tendapegua.
Pe távape oĩ tapicha oporoisãmbyhýva, oporomoirũ ha omyesakãva mbohupakuérape hechapyrãita oĩva Fuerte Olimpo-pe.
Referencias jehaijey
- Geografía Ilustrada del Paraguay, Distribuidora Arami SRL; 2007. ISBN 99925-68-04-6
- Geografía del Paraguay, Primera Edición 1999, Editorial Hispana Paraguay SRL