Fulgencio Yegros

Militar ha político katupyry paraguay-gua

Fulgencio Yegros ha'e peteĩ militar ha politico katupyry paraguaigua.

Fulgencio Yegros

Hekovekue jehaijey

Yegros oĩméva peteĩ ogayguápe ymaite guive oikovéva Provincia del Paraguay-pe; itaita ha'eva'ekue kuaihára.

Fulgencio o'arahechava'ekue táva kyky'ópe, estancia familiar Santa Bárbara-pe, oiméva IX Departamento Paraguarípe, Paraguáipe, ary 1780 jave. Omendava'ekue Facunda Speratti ndive, omoheñóiva hendive irundy mitã.

Hembiasakue jehaijey

Oikórõ alférez ary 1801-pe ha hendive mbovy militar de carrera, oikéva expedición omondóva yvate gotyo péva omopyendávo Coimbra umi portuguese-kuéra po rupive.

Oime mbarete porã Río de la Plata defensápe kóva invasión inglesa ha péva oikuaa Fernando de la Mora ha Juan Francisco Recalde ndive.

Ary 1810 jave, Fulgencio Yegros oguahẽ capitán rango-pe, péva upe arýpe voi oenkomenda hikuái ichupe odefendévo Parana rembe'y Paso de Patria gotyo.

Upéi batalla de Paraguari ojupíva teniente Corone ramol.Ohasa añetegua ha jegueroviárõ ha desmovilización masiva oñemotenondéva Velasco rupive ha'e opyta tropa-gui tendota ramo, ojeiporavóva gobernador de las Misiones ramo.

Oikuaaávo 19 jasypópe umi movimiento oiméva Paraguaýpe (Asunción) upe 14 árape, oho tavaguasu gotyo oguahẽvo 21 upe jasýpe. Ko militar katupyry ha Ejército ombohováiva.

Umi mba'e ojapóva Independencia patria rire jehaijey

Oguahẽvo 9 jasypoteĩ karai Velazco, oipe'a upe tenda oĩhaguégui.

Péicha 17 jasypoteĩme 1811 jave oñehenói Congreso-pe, ikatu haguã ojeiporavo peteĩ gobierno definitivo ha ikatu haguã ojehesa'ỹijo joaju Buenos Aires, ndive.

Congreso oiporavo peteĩ Junta Gubernativa omotenondéva Tte. Cnel. Fulgencio Yegros, ha oikéva Dr. José Gaspar Rodríguez de Francia, Pedro Juan Caballero, Francisco Xavier Bogarín ha Fernando de la Mora, ha upéicha omonéĩ provincia confederada joaju.

Junta de Gobierno ojerúre corporacón, funcionario ha umi tavayguakuéra vecino-pe ha upépe ohura fidelidad gobierno pyahúpe.

Upe Junta ndohupytýi ni dos ary gravitación política-pe. Upéicha oñemotenonde Congreso Mokõiha ojoajúva 30 jasyporundýpe 1811 jave omopyendávo Gobierno oiméva compuesto dos Cónsul oikéva Dr. José Gaspar Rodríguez de Francia ha Tte. Cnel. Fulgencio Yegros, oisãmbyhýva turno ojoajúva 4 jasy peteĩ teĩ.

Ko'ãva ndojuaéi ojuehe ha upéicha ndikatúi omotenonde ko binomio.

Upéva rehe jasypa jave 1813 ojapóva cónsul de la República.

Omohu'ãvo período consular, osẽ estancia Santa Bárbara-gui. Upépe tembiapópe ñu rehe omotenonde.

Oike jey vida política-pe ary 1820 jave, upérõ oĩ apañuãi ha opu'ãva tetãme.

Yegros ñembyasy jehaijey

Péicha militar orekóva tuicha prestigio oikéva Revolución Independentista-pe, Fulgencio Yegros ha'e pe oñemoarandúva ko'ã mba'épe.

Péicha ambue prócer ha'éva Mariano Antonio Molas, techapyrã ramo, oike posición iporãva omoañetéva confederación oikéva Paraguay, Corrientes, Uruguay, Entre Ríos,Santa Fe ha Río grande do Sul; péva oñombohováirõ ojeipysóve haguã Buenos Aires gotyo ha avei Río de Janeiro.

Ary 1820 ramo Conspiración oiko jehaijey

Ko'ápe gobierno absolutista omotenondéva Dr. José Gaspar Rodríguez de Francia omoheñói vy'a'ỹ ha ñeko'õ tavyguakuéra mbytépe. Oñepyrũva ombohape complot Dictador rekovére.

Péicha ojukáse hikuái tapére, upe arapoteĩ jave 1820-pe, ha ome'ẽvo gobierno Fulgencio Yegros-pe ha upépe tropa omyakãva umi comandante Montiel ha Caballero.

Ko plan ndoguatái péva complot omombe'úva ojejapóvo confesión cuaresma reheguáva peteĩ fraile recoleta-guápe, ojopýva ichupe omombe'u haguã Dictador rovái. Péicha conjurado ojeapresa. Ojeharúvo complot oñepuyrũva periodo de persecución ha represión umi tembiasahára rehe oñemoarandúva ohenói “El Terror”.

Ojeapresa Dictador Francia ha oha'ãrõvo imano, Yegros ohai peteĩ ñe'ẽpoty, ogueraháva peteĩ ñembyasy tuichaiterei ha ipohýiva yvypórape guarã: Ombohéra

En Plantar una esperanza jehaijey

me perdí todos los años

y floreció un imposible

con frutos del desengaño.


Con gran cuidado busqué

Un dorado pavimento

Para poner allí dentro

La planta que cultivé;

Para regarla encontré

Arroyos de confianza

Y no se encontró mudanza

En mi intento verdadero

Pues puse todo mi esmero

En plantar una esperanza.


Con suspiros solamente

Refresqué sus hojas verdes

Como mi esperanza quiere

Le decía constantemente

Con vigilancia patente,

Con ingenio imprescindible

La mantuve tan plausible

Que pudo dar un botón

Que cultivara el corazón

Y floreció un imposible.


Viendo contraria mi suerte,

Me quedé tan sorprendido

Que maldije haber vivido

Y luego busque la muerte,

Si este trance tan fuerte

Causó dolor tan extraño

Que el corazón con

Desmayo

Me dijo haber florecido

Aquel árbol tan querido

Con frutos del desengaño”.

Mokõi kuña tembiapópe jehaijey

Mokõi kuña orekóva participación kakuaa revolución jasypo 1811 jave ha'éva, ha hi'ári, umi tembiapo ombosako'íva. Ojegueroviaháicha ko'ã mba'e oikóva,umi téra osẽva Yegros, Francia, Caballero, ha Mora, ko'ãva he'i historiador-kuéra, ha'e Facunda Speratti ha Juana Maria de Lara de Diaz de Bedoya.

Facunda Speratti yma ary 1811 ramo, Fulgencio Yegros kichiha, omenda hese, ha upérõ oiko Martínez Sánz rógape (ojekuaáva Casa de la Independencia ramo), ko tenda oñemotenondéva umi reunión alzamiento mboyve. Facunda omotenondéva grupo conspirador ha orekóva rebelión kirirĩhaitépe.

Péicha Facunda, Juana Maria de Lara era Asuncena. Péicha tembiasa oiporavóva pyhare 14 jasypópe ojoajúva revolucionario, Péiva jesareko permanente omotenondéva tendota, umi ohupytýva ogueroviáva contribución ha'éva tuicha pytyvõ, upéva rehe oĩ contacto revolucionario-kuéra umi oficial de guardia Cuartel de la Rivera-pe ha Maestranza Artillería-pe ha omotenondéva aravo omoñepyrũva acción rebelde.

Bibiografía jehaijey

  • Fascículos publicados por el Diario la Nación: “Enciclopedia Histórica del Paraguay”
  • Nueva Historia del Paraguay, Editorial Hispana Paraguay S.R.L.
  • www.google.com