Diferencia entre revisiones de «Tumingue'a»

'''TuminguaaveTumingue'ỹa''' ({{es|átomo}}) térã '''tuminguetuminguaave'aỹ''' <ref>https://books.google.com.py/books?id=UdgsatHovBAC&pg=PA58&lpg=PA58&dq=atomo&source=bl&ots=8qjhm3jzqq&sig=FIQU3n_9wdGrttRsg-ZeCab4dSY&hl=es&sa=X&ei=yNYyVeenG8bvgwTqhIHIDA&ved=0CEUQ6AEwBg#v=onepage&q=tendyry&f=false</ref>ha'e opa [[mba'e]] pehẽngue peteĩcha, imba'epy hekopete [[kimikuaa]] rapépe, ha oguerekóva ijapytépe heta vore chu'imimi imba'epy hekopete'ỹmi kimikuaa rapépe. Opaite [[Apỹi Kimi rehegua|apỹi kimi rehegua]] oñemohenda tuminguaavetumingue'ỹa ha'ete rupive ha ndakatúivandaikatúiva oñemboja'o.

Ko'ãga ojeikuaa opa tuminguaavetumingue'ỹa oguerekooguerekoha imbytépe peteĩ [[tumingue'ambyte]] (''núcleo atómico'' [[karaiñe'ẽ]]me), haimete [[mba'era'ã|imba'era'ãmba]] háicha oĩ ku rendápe, ojere chupe peteĩ [[pehẽrendyry arai]]. Ko mba'ekuaarã ojehechauka peteĩháme saro'y XX ñepyrũme, upe saro'y XIX aja yvypóra oimo'ã tuminguaavetumingue'ỹa ndakatúivandaikatuiha oñemboja'o, upévare, heta ñe'ẽme oñembohéra chupe ''átomo'', [[karaiñe'ẽ]]me háicha, oúva ''a-tómo-'' [[gyresiañe'ẽ]] megua ha péva he'seise 'ñemboja''Ñemboja'o'ỹ''<nowiki/>'. Ha upei, yvypóra ojuhu tumingue'ambyte oguerekooguerekoha niko ra'e mokõi vore, umi pehẽjy (''protones''), oguereko [[apakuavohýi hendyry|apakuavohýi ombojakuaáva]] ipype (''carga positiva'' [[karaiñe'ẽ]]me), ha ''pehẽte'ỹre'', mbytegua hendyrýva. Umi pehẽrendyry (''electrones''), ijapakuavohýi hendyry kangy, oñembojoaju chupe [[mbaretekue tendyryñohasa]] rupive (''fuerza electromagnética'' [[karaiñe'ẽ]]me).