Diferencia entre revisiones de «Chína Tetarã Retã»
Contenido eliminado Oñembojoapy marandu
Sin resumen de edición Etiqueta: editor de código 2017 |
Sin resumen de edición Etiqueta: editor de código 2017 |
||
Jehai 53:
| notas =
}}
{{otros usos|Taiuã|pe tetarã retã|tavakuairetã}}
'''Chína Tetarã Retã''' ([[chinañe'ẽ]]me: 中华人民共和国 ha oje'eháicha: ''Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó''), térã hérante '''Chína''' ([[chinañe'ẽ]]me: 中国 ha oje'eháicha: ''Zhōngguó''), ha'e niko [[tetã|tetã hekosãsóva]] ojejuhúva [[Kuarahyresẽ Asia|Ásia kuarahyresẽ pehẽnguéme]]. Ko tetã hína upe [[Tetãnguéra rysýi ava hetakuére|hetavéva tetãygua]] orekóva, oiko amo 1.400 sua tapicha ko tetã yvýpe.<ref>{{cita noticia |título=China supera a EE.UU. y ya es primera economía mundial |url=http://www.eleconomista.es/internacional/noticias/6142651/10/14/China-pasa-a-ser-la-primera-potencia-mundial-mientras-Espana-sigue-desinflandose.html#Kku8uTOQfHuk9xbf |editorial=El Economista |fecha=8 de octubre de 2014 |fechaacceso=9 de octubre de 2014}}</ref><ref>{{cita noticia |nombre=Pablo|apellidos=Pardo |título=EL FMI declara a China la mayor economía del mundo |url=http://www.elmundo.es/economia/2014/10/08/54354d27268e3ee9448b4581.html |editorial=El Mundo |fecha=8 de octubre de 2014 |fechaacceso=9 de octubre de 2014}}</ref> Chína Tetarã Retã rekuái [[Aty ojokuaikuaáva peteĩnte|peteĩ atýre]] mante iñesãmbyhymbyre, ku aty héra [[Chína aty ojokuaikuaáva amoño'ỹtekuarekópe|''Partido Comunista'']] ha hetã rekuái oĩ itavusúpe, táva [[Pekĩ]].
Ijyvy oñemohenda upéicha: [[Chína retãvorenguéra|mokõipa mokõi tetãvore]], [[Chína retãvore hekosãsovakuéra|po tetãvore hekosãsóva]], irundy táva tetã rekuái oisãmbyhýva —Pekĩ, [[Tianjin]], [[Changái]] ha [[Chongqing]]— ha [[tetãvore iñesãmbyhy ikoéva|mokõi tetãvore iñesãmbyhy ikoéva]] —[[Hong Kong]] ha [[Macao]]—.<ref name="Ref_a">{{Cita web |url=http://en.wikisource.org/wiki/Sino-British_Joint_Declaration |título=Sino-British Joint Declaration |año=1984 |obra=Wikisource |fechaacceso=14 de enero de 2014 |idioma=inglés}}</ref> Upéicha avei, reclama la que considera su [[tetãvore Taiuã (Chína Tetarã Retã)|tetãvore Taiuã]], oĩva [[Taiuã|Tavakuairetã Chína]] ipoguýpe.<ref>{{Cita web |url=http://history.cultural-china.com/en/34History7320.html |título=Chinese Civil War |obra=Cultural-China.com |cita=To this day, since no armistice or peace treaty has ever been signed, there is controversy as to whether the Civil War has legally ended. |fechaacceso=14 de enero de 2014 |idioma=inglés |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20130912132339/http://history.cultural-china.com/en/34History7320.html |fechaarchivo=12 de septiembre de 2013 }}</ref> Oiko aja upe [[Ñorairõ Ro'y]], [[Tetã peteĩ reko Soviétiko|URSS]] ha [[Tetãvore Joapykuéra]] oñorairõvo, oñemboheroite ko tetã «'''China Tetarã'''» oje'e hag̃ua Chína Tetarã Retã ha «''China Nacionalista''» oje'e hag̃ua [[Taiuã|Tavakuairetã Chína]]. Ojeipuru avei herarã ambuéva '''Chína yvyrusugua''', '''''China comunista''''' ha '''Chína pytã''' oje'e hag̃ua Chína Tetarã Retã.
Ijyvy apekue niko 9 596 960 km²,<ref name="superficie">{{Cita web |url=http://www.oratlas.com/libro-mundial/china/geografia |título=China - Geografía - Libro Mundial de Hechos |autor=CIA |fechaacceso=28 de febrero de 2017}}</ref> upéicha Chína niko pe tetã tuichavéva mbohapyha, [[Rrúsia]] ha [[Kanatã]] ituichavénte. Ko tetã ijerére ojejuhu parundy tetã ambuéva, yvate gotyo [[Rrúsia]] ha [[Mongólia]] ojejuhu; yvate kuarahyreike niko [[Kasahitã]] ha [[Kirigitã]]; kuarahyreike gotyo oĩ [[Tajikitã]] ha [[Ahyganitã]]; tetã [[Pakistán]], [[Índia]] ha [[Nepal]] ñemby kuarahyreike gotyo ojejuhu; ñemby gotyo oĩ [[Vutã]], [[Miama]], [[para Sa'yju]], [[Yvate Koréa]] ha [[Laos]]; ñemby kuarahyresẽ ngotyo ojejuhu [[para Ñemby Chína]]; kuarahyresẽ niko [[para Kuarahyresẽ Chína]] ha yvate kuarahyresẽ ngotyo tetã [[Yvate Koréa]] ojejuhu. Chína yvy apekue ituicha ha ijysaja opaichagua, ijyvy niko oñemuasãigui tave'ỹ [[Góvi]] ha [[Taklamakán]] guive, yvate gotyo ojejuhúva, umi ka'aguy guasu peve, ñemby gotyo ojejuhúva. Yvytyrysýi [[Himaláia]], [[yvytyrysýi Karakórum|Karakórum]], [[yvytyrysýi Pamir|Pamir]] ha [[Tian Shan]] oĩ ko tetã ha [[Ñemby Asia|Ñemby]]-[[Mbyte Ásia]] mbytépe. [[Ysyry Yangtze]] ha [[ysyry Sa'yju]], [[Ysyrykuéra rysýi pukukuére|umi ipukuvéva mbohapyha ha poteĩha]] Yvýpe, [[Tívete]] guive oisyrýva. Chína y rembe'y pukukue niko 14 500 km omohembe'ýva [[paraguasu Py'aguapy]] rehe,<ref name="superficie" /> upépe ojejuhu [[para Sa'yju]], [[para Bohai]], ha umi mokõi yguasu [[para Kuarahyresẽ Chína|Kuarahyresẽ Chína]] ha [[para Ñemby Chína|Ñemby Chína]].
[[Chína rembiasakue]], tavarandu ha avano'õ, umíva ymaguareve apytépe niko oĩva ha oñepyrũ [[ysyry Sa'yju|ysyry Sa'yju rembe'ýpe]]. Su ary ha su ary aja, mburuvicha guasu ñemoñare oisãmbyhy Chína avano'õre, umi mburuvicha guasu ñemoñare hérava ''dinastía'' térã [[mburuvi|ñemoñanga ojokuáiva]]. Ñemoñanga peteĩha oisãmbyhy rae Chínare niko [[ñemoñanga Xia]] amo 2000 Kirito mboyve. Ary 221 Kirito mboyve guive, pe [[ñemoñanga Qin]] omoĩvo ipoguýpe heta tetã ambuéva ha ojapo [[Chína mburuvi]], ko tetã apekue oñembotuicha, oñemopehẽ ha ojoaju jey jey. [[Tavakuairetã Chína (1912-1949)|Tavakuairetã Chína]] omosẽ [[ñemoñanga Qing]], mburuvicha guasu ñemoñare pahague, ary 1911-me ha oisãmbyhy Chínare 1949 peve. Después de la derrota del [[Hapõ mburuvi]] oñehundi [[Ñorairõ Guasu Mokõiha|Ñorairõ Guasu Mokõihápe]] ha omosẽ rire iñorairõhára aty Chínagui, upe [[aty ojokuaikuaáva]] ohekáva [[amoño'ỹtekuareko]] (''partido comunista'') oñemoĩ [[Chína retãygua ñorairõ]]re ha ojapo ko Chína Tetarã Retã táva Pekĩme ára 1 jasypa 1949-pe. Aty ojokuaikuaáva [[Kuomintang]], oisãmbyhy akue Tavakuairetã Chínare, ova akue arã [[Taipéi]] távape, ha upe guive oisãmbyhýnte [[Taiuã]]re ha ypa'ũnguéra ambuéva Taiuã jerére.
Oiko guive viru remimono'õ myatyrõ 1978-pe, Chína niko pe tetã ipirapire ñemono'õ oñemboheta pya'evéva, upéicha hína ko'ãga Chína niko tetã oñemuvéva ha ojoguavéva mba'ekuéra tetã ambuévagui.<ref name="ChinaBiggestTrader">{{Cita web |url=http://www.telegraph.co.uk/finance/economics/9860518/China-trade-now-bigger-than-US.html |título=China trade now bigger than US |obra=Daily Telegraph |fecha=10 de febrero de 2013 |fechaacceso=14 de enero de 2014 |idioma=inglés|apellidos= White |nombre= Garry}}</ref> Chína ipu'akaite orekógui ñorairõhára aty mbarete, oĩva umi mbaretevéva apytépe ha hetavéva ohepyme'ẽ omomba'apo hag̃ua iñorairõhára aty.<ref name="ChineseNukes">{{Cita web |url=http://www.defense.gov/pubs/2013_China_Report_FINAL.pdf |título=Military and Security Developments Involving the People’s Republic of China 2013 |editorial=US Secretary of Defense |formato=PDF |año=2013 |fechaacceso=22 de agosto de 2013 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20130807190931/http://www.defense.gov/pubs/2013_China_Report_FINAL.pdf |fechaarchivo=7 de agosto de 2013 }}</ref> Ko tetã oike [[ONU]] atýpe ary 1971-me, oike avei heta aty mba'eguasúva, [[BRICS]] ha [[G20]] techapyrãme. Ojehechakuaa Chína ipu'akaiteha ha oñemomba'eheta pya'iteha.<ref>{{Cita web |url=http://www.bbc.co.uk/blogs/worldtonight/2012/03/china_a_military_giant_in_the.html |título=China: a military giant in the making? |obra=BBC.co.uk |fecha=9 de marzo de 2012 |idioma=inglés |fechaacceso=14 de enero de 2014|apellidos= Lustig |nombre= Robin}}</ref>{{harvnp|Bergsten|Gill|Lardy|Mitchell|2006|p= 224|sp=sí}}<ref name="ChinaFuture">{{Cita web |url=http://www.bbc.co.uk/news/magazine-19995218 |título=A Point Of View: What kind of superpower could China be? |obra=BBC.co.uk |fecha=19 de octubre de 2012 |idioma=inglés |fechaacceso=14 de enero de 2014|apellidos= Jacques |nombre= Martin}}</ref>
== Mandu'apy ==
{{listaref}}
== Joajuha ==
{{commonscat|China|China}}
{{Asia}}
[[Ñemohenda:Chína Tetarã Retã|*]]
| |||