Diferencia entre revisiones de «Mandi'o»

Contenido eliminado Oñembojoapy marandu
Etiquetas: Edición desde móvil Edición vía web móvil Edición móvil avanzada
Sin resumen de edición
Jehai 2:
[[Ta'ãnga:Dried manioc.jpg|thumb|250px]]
[[File:YosriUbiKayu.jpg|thumb|right]]
'''Mandi'o''' ([[poytugañe'ẽ]], {{es|mandioca, casava}}, {{la|Manihot esculenta}}), ha'e hína petēipeteĩ [[ka'a]]vo oñeñotýva ambue tetãme oguerekóva guive yvyijyvy akuakúva. Pe hapo oiméva yvyguýpe gui ojeiporu [[Tembi'u|tembi'uichaúicha]], ombotýra haguã opaichagua [[so'o]] mbichy. Mandi'o rapo guirapógui avei ikatu oñeguenohẽ aramirõ ojeiporu haguã heta mba'epeépe.
 
== ÑemesyakãÑemyesakã ==
Mandi'o ha'e hína tuicha mba'e porã opa rupi, ha ñanembo rekoveñanemongaru porãva. Heta oime omboheróva chupe: ''"base de la vida tropical"'', ha'e haguére tuicha mba'e porã, umi ka'aguy peaguýpe guarã oikóva peoikóvape. Ojehayhu eterei ningo, ndaijetu'ui haguére oñeñoty, oreko haguére heta mba'e porã ñande rekove perekovépe guarã ha ikatu haguére oñeñoty opa ambue tetãme. Ikatu hína péicha avei ñañoty opaichaguaite yvy oimévaichagua.<ref>Ídem. FAO 1990</ref>
 
Oje'e hese ojeikuaaha ymaiteve guive, amoite 4000 ary rupi ha ha'eha [[Amérika]] -pe.<ref>Utilización de alimentos tropicales. Alimentos y Tubérculos. Estudio FAO Alimentación y Nutrición 47/2. Roma, 1990. ISBN 92-5-302775-4</ref>
 
Ambue mba'e oje'evaéva mandi'o ñeñoty guiñeñotýre ha'e ouha ymaite [[majakuéra]] umia guiumívagui, [[1400]] ary rupi, [[Joya de Cerén]], [[El Salvador]] pe.​ Peichaite, ramoite jeheka hápe umi majakuéra rembi'u peúpe, ha'eha petēipeteĩ tuicha mba'e chupekuéra pechupekuérape guarã.<ref>{{Cita web |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20080602231212/http://www.colorado.edu/news/releases/2007/305.html |url=http://www.colorado.edu/news/releases/2007/305.html |fechaarchivo=20 de junio de 2008 |fechaacceso=18 de octubre de 2021 |editorial=University of Colorado at Boulder |título=CU-Boulder Archaeology Team Discovers First Ancient Manioc Fields In Americas |fecha=20 de agosto de 2007}}</ref>
 
== Ivaíva ==
Mandi'o kuéra avei oguereko hína —sa'i sa'i jepérõ— ikatu ñanemomba'asy vai'imíva, hérava ''linamarina'' ha ''lotaustralina''. Ko'ãva ndive oime avei ''glucósidos cianogénicos'', ha oikóva chugui kuéra ''ácido prúsico'' (''cianuro de hidrógeno''), pe ''enzima linamarasa'' rupive. Ko'ãva oime hína pe mandi'o rapoitépe rehe.<ref>{{Cita publicación |url=http://www.who.int/docstore/wer/pdf/1996/wer7130.pdf |título=Konzo, a distinct type of upper motor neuron disease |idioma=inglés |formato=PDF |sitioweb=Weekly Epidemiological Record |autor=World Health Organization |año=1996 |páginas=225, 226}}</ref>
Mandi'o kuéra avei oguereko hína —sa'i sa'i jepérõ— ikatu ñanemomba'asy vai'imíva,
hérava ''linamarina'' ha ''lotaustralina''. Ko'ãva ndive oime avei ''glucósidos cianogénicos'', ha oikóva chugui kuéra ''ácido prúsico'' (''cianuro de hidrógeno''), pe ''enzima linamarasa'' rupive. Ko'ãva oime hína pe mandi'o rapoitépe rehe.<ref>{{Cita publicación |url=http://www.who.int/docstore/wer/pdf/1996/wer7130.pdf |título=Konzo, a distinct type of upper motor neuron disease |idioma=inglés |formato=PDF |sitioweb=Weekly Epidemiological Record |autor=World Health Organization |año=1996 |páginas=225, 226}}</ref>
 
== JoajuJoajuha ==
{{Listaref}}
[[Ñemohenda:Ka'avo]]