|
'''Guarani Ñe'ẽte ha Arandu Anamandaje''' ({{lang-es|Ateneo de Lengua y Cultura Guaraní}}) niko heko ypýkuri 23 jasyporundy 1985-pe, [[Paraguaý]]pe. Mbohapy angirũ hérava Arnaldo Miguel Valenzuela Sanabria, Paublino Carlos Antonio Ferreira Quiñónez, ha ohaíva ko’ápe, [[David A. Galeano Olivera]] –upérõ oñemoarandúva Guarani ñe’ẽme Instituto Superior de Lenguas, [[Universidad Nacional de Paraguaýpe]]- heta oñomongeta rire oguahẽ hikuái peteĩ ñe’ẽme omoheñói hagua peteĩ aty omba’apo haguahag̃ua ñane ñe’ẽ[[Avañe'ẽ|avañe’ẽ]] ha ñane[[Paraguái]] mba’etévaremba'etévare.
== Mba'éichapa heñói anamandaje ==
Upe temiandu oikuaaukákuri hapichakuérape upépe oñemoarandúva, ha tetia’etetia'e ha katupyrýpe oñemoñepyrũ atymimi ojeporavo hagua jehupytyrã, aty rerarã ha upe ára oñemboajetahápe aty pyahu.
Upe ára 23 jasyporundy 1985 pyharépe ojejapókuri motenondehararã jeporavo, peteĩ amandaje rupive. Ha upérõ avei oje’ékuri 30 jasyporundy pyharépe ojejapotaha aty guasu oñemboajévo GUARANI'Guarani ÑE’ẼÑe'ẽ HAha ARANDUArandu ANAMANDAJEAnamandaje (''Ateneo de Lengua y Cultura Guarani''). ÑaneHerarã aty rerarã ome’ẽkuriome'ẽkuri Mbo’ehárambo’ehára María Elvira Martínez de Campos ha ojeporavókuri heta téra apytégui.
ANAMANDAJEAnamandaje jehupytyrã ojeporavókuri ko’áva: 1)Ombyatýva’erãOmbyatýva'erã Mbo’ekuaahárambo'ekuaahára ha temimbo’etemimbo'e Guaranimeguaguaranimegua jekupyty, tetia’etetia'e ha tekojojápe; 2)Omba’apóva’erãomba’apóva'erã Guaraniguarani ñe’ẽñe'ẽ ha ñaneParaguái mba’etévaremba'etévare ha upevarã ogueroguatáva’erãogueroguatáva'erã opaichagua tembiapo, ñepyrũrãme Paraguaýpe ha upéi mbeguekatúpe ñaneParaguái retã tuichakue javeve; 3)Oikuaaukáva’erãoikuaaukáva'erã hembiapo maymávape, tetãygua ha pytaguávape, ha upevarã oipurũva’erã ikatumíva guive (ta’ãngambyryta'ãngambyry, ñe’ẽ’asãihañe'ẽ'asãiha ha kuatiahaipyre); 4)Ohekombo’éva’erãohekombo'éva'erã Guaraniguarani ñe’ẽñe'ẽ mbo’ehararãmembo'ehararãme, osẽtava ohekombo’eohekombo'e ha ohayhukajey ñaneguarani ñe’ẽ ha ñaneParaguái mba’etévamba'etéva, mitã ha mitãrusukuérape. Ha peicha, upe ára guive ko’ága meve Anamandaje omba'apo kyre'ỹnte gueterei. Ko’ága hetáma ija ipype, ápe ha amoite Paraguái retã ruguáre.
Anamandaje rembiapo rupive ñaneguarani ñe’ẽñe'ẽ ija Castellano[[karaiñe'ẽ]] ndive, ñaneParaguái retã Léi Guasúpe. Mokõivéva ojoykére, peteĩcha. Upéicha avei, ñandeko aty rupive Guaraniguarani oike Tekombo’e Ñemyatyrõme. Ha péina, oguahẽma ára, ñane avañe’ẽ oñembo’ehápe ñaneParaguái retã tuichakue javeve mitã ha mitãrusukuérape ha upéicha avei Anamandaje rupive heta mbo’ehararãmbo'ehararã oñemoarandu itávape, upéicha ñandeko aty omba’apo [[Concepción (Paraguái)|Concepción]], [[Tetãvore San Pedro |San Pedro]], [[Cordillera ]], [[Tetãvore Guaira|Guaira ]], [[Tetãvore Ka'aguasu|Ka’aguasu ]], [[Tetãvore Ka'asapa|Ka’asapa ]], [[Itapúa ]], [[Misiones ]], [[Tetãvore Paraguari |Paraguari]], [[Alto Parana ]], [[Tetãvore Central|Central ]]- [[Paraguay|Paraguaýpe ]], [[Ñe'ẽmbuku|Ñe’ẽmbuku ]], [[Amambái|Amambay ]], [[Kanindeju ]], [[Tetãvore Presidente Hayes|Presidente Hayes ]] ha [[Boquerón ]]-me. ▼Ha peicha... upe ára guive ko’ága meve ANAMANDAJE omba’apo kyre’ỹnte gueterei, naikane’õi. Ko’ága hetáma ñande ja ipype, ápe ha amoite ñane retã ruguáre.
Anamandaje remiandúpe oĩ avei guarani ñe'ẽ oñembo'eva'erãha maymávape oñemosãsosérõ Paraguái retã ha retãyguápe. Guarani hína tembipuru tekotevẽva ha ojeipurukatuva'erã oñemoarandu, oñemongakuaa hag̃ua Paraguái. Mitã oñemoarandúva ko’ága, iñe’ẽteépe, tuicha oñakãrapu’ã, ipy’arory ha ipy’aguasúma. Oikũmby ha hesakãma umi mba’e ome’ẽ ha ohesa’ỹijóva mbo’ehaópe. Hasypeve, ága ae ñañehekombo’e Guarani rupive. Kóva ko mba’e ha’ehína ANAMANDAJEAnamandaje kerayvoty tuichavéva ha mbeguekatúpe oñemoañetéva ohóvo. ▼
▲Anamandaje rembiapo rupive ñane ñe’ẽ ija Castellano ndive, ñane retã Léi Guasúpe. Mokõivéva ojoykére, peteĩcha. Upéicha avei, ñande aty rupive Guarani oike Tekombo’e Ñemyatyrõme. Ha péina, oguahẽma ára, ñane avañe’ẽ oñembo’ehápe ñane retã tuichakue javeve mitã ha mitãrusukuérape ha upéicha avei Anamandaje rupive heta mbo’ehararã oñemoarandu itávape, upéicha ñande aty omba’apo Concepción, San Pedro, Cordillera, Guaira, Ka’aguasu, Ka’asapa, Itapúa, Misiones, Paraguari, Alto Parana, Central-Paraguaýpe, Ñe’ẽmbuku, Amambay, Kanindeju, Presidente Hayes ha Boquerón-me.
== Anamandaje ohuptyva'kue (Logros del ateneo) == ▼Anamandaje remiandúpe oĩ avei Guarani ñe’ẽ oñembo’eva’erãha maymávape ñamosãsosérõ ñane retã ha ñane retãyguápe. Guarani hína tembipuru ñaikotevẽva ha jaipurukatuva’erã ñamoarandu, ñamongakuaa hagua ñande yvy jahayhuetéva. Castellano año ñañandererahamo’ãi mombyry.
Ary [[2007]]-pe Guarani Ñe' ''Ateneoẽte deha LenguaArandu y Cultura Guarani'''Anamandaje omboty mokõipa mokõi (22) ary ha, mokõipa mokõi ary ombotývo, Ateneo rembiapo ojepyso ha oguahẽma 100 távape, Paraguáy retã tuichakue javeve ha mboypýri avei. Umi mokõipa mokõi arýpe Ateneo-gui osẽma 22.000 Mbo’ehára Guarani, ombo’e ha omba’apokyre’ỹva ñane Avañe’ẽ rayhupápe. Umi mba’e ykére, ñamombe’ukuaa avei Ateneo-pe oñemboaranduhaguékuri Guarani Mbo’esyry Kuaa’ypy rupive 50 000 tapicha mbo’eharapyréva. Avei, oĩ 250.000 mbo’ehára ha mbo’ehararã rupi oñembokatupyryvéva’ekue mbo’esyry mbykymbykýva rupive. Iporã avei jaikuaa Ateneo-gui osẽhaguéma 805 mbo’ekuaahára Guarani. ▼
▲Mitã oñemoarandúva ko’ága, iñe’ẽteépe, tuicha oñakãrapu’ã, ipy’arory ha ipy’aguasúma. Oikũmby ha hesakãma umi mba’e ome’ẽ ha ohesa’ỹijóva mbo’ehaópe. Hasypeve, ága ae ñañehekombo’e Guarani rupive. Kóva ko mba’e ha’ehína ANAMANDAJE kerayvoty tuichavéva ha mbeguekatúpe oñemoañetéva ohóvo.
El ''Ateneo de Lengua y Cultura Guarani'' se inició con las tres personas (David Galeano Olivera, Paublino Carlos Antonio Ferreira Quiñónez y Arnaldo Miguel Valenzuela Sanabria), quienes luego de compartir sus deseos o ideales con los demás compañeros de la Licenciatura en Lengua Guarani del Instituto Superior de Lenguas de la Universidad Nacional de Paraguaýpe, decidieron fundar y constituir una entidad que, con la denominación de ''Ateneo de Lengua y Cultura Guarani'', a partir del 23 de setiembre de 1985 –fecha fundacional-- se dedicara a promover el idioma Guarani, primero en la ciudad de Asunción, luego gradual y progresivamente a nivel nacional e internacional de ser posible.
El lunes 23 de septiembre la Primera Asamblea eligió a las autoridades que orientarían por un período de dos años de mandato, los destinos de la novel entidad. El cuadro directivo quedó entonces constituido de la siguiente manera:
*'''Presidente''' : [[David A. Galeano Olivera]],
*'''Vicepresidente''' : María Elvira Martínez de Campos,
*'''Secretaria General''' : Lorenza Cuevas Sánchez,
*'''Secretaria de Relaciones''' : María Eva Mansfeld de Agüero, y
*'''Tesorero''' : Cristóbal Campuzano Méndez
Nuestra presentación en sociedad, con toda la promoción posible efectuada a través de los diferentes medios masivos de comunicación, la realizamos el lunes 30 de setiembre de 1985.
▲== Anamandaje ohuptyva'kue (Logros del ateneo) ==
▲[[2007]]-pe '''Ateneo de Lengua y Cultura Guarani''' omboty mokõipa mokõi (22) ary ha, mokõipa mokõi ary ombotývo, Ateneo rembiapo ojepyso ha oguahẽma 100 távape, Paraguáy retã tuichakue javeve ha mboypýri avei. Umi mokõipa mokõi arýpe Ateneo-gui osẽma 22.000 Mbo’ehára Guarani, ombo’e ha omba’apokyre’ỹva ñane Avañe’ẽ rayhupápe. Umi mba’e ykére, ñamombe’ukuaa avei Ateneo-pe oñemboaranduhaguékuri Guarani Mbo’esyry Kuaa’ypy rupive 50 000 tapicha mbo’eharapyréva. Avei, oĩ 250.000 mbo’ehára ha mbo’ehararã rupi oñembokatupyryvéva’ekue mbo’esyry mbykymbykýva rupive. Iporã avei jaikuaa Ateneo-gui osẽhaguéma 805 mbo’ekuaahára Guarani.
Ateneo heñói ha okakuaa ijehegui. Avave noipytyvõi chupe, ja’ekuaa uvei okápe oĩha omboykeséva térã ojukaséva Ateneo rembiapo; jepémo upéicha, ko atyguasuete hekoverosã, ha arandu ha tetia’épe oho tenonde gotyo ha hendive oku’e Guarani ñe’ẽ, oñembo’yjeýva, ojetyvyrovyróva ha kyre’ỹme oipykúiva hape tee, oguerahátava chupe yvate yvateve. Guarani imitãrusujey.
|
