Diferencia entre revisiones de «Moisés Santiago Bertoni»

Contenido eliminado Oñembojoapy marandu
mb bot oñemoambue: en:Moisés Santiago Bertoni
mb Coreccion de palabras
Jehai 22:
 
Ojekuáva sabio Bertoni ramo, ha’e upe inmigrante oñemomba’eguasuvéva hembiapo rehe ha oguah{eva tetã paraguáipe.
Hetã suiza, heñói aldea Lottigna-pe, opyàva cantón Ticino-pe, 15 jasypoteîmejasypoteĩme 1857, itúva Ambrosio Bertoni, abogado, jurisconsulto, mbarete oiméva funcionario ha político ticinense, isy Josefina Torreani, mbo’ehára Milán-gua.
Omano 19 jasyporundy 1929, 72 ary, távaguasu Foz de Iguazú (Brasil), paludismo mba’asýgui, hetekue Puerto Bertoni korapyguasúpe, umi yvyramàta guýpe, imba’apoha ykére.
 
== Imitã ha Imitãrusu jave ==
Oñemoarandu ñepyrûñepyrũ primario ha secundario Liceo Lugano-pe.
Ary 1874 omopyenda, oipytyvõgui isy, peteîpeteĩ observatorio meteorológico itàva heñòihápe, ha’èva Lottigna, pèicha omoñepyrûomoñepyrũ ñemoarandu ha jesarekorâjesarekorã hekove paha peve omotenondéva.
 
Ary 1875 oñepyrûoñepyrũ Derecho ha Ciencias Naturales Universidad de Ginebra.
Ary 1876 oñematricula Facultad de Ciencias Universidad de Zurich, tenda oikuaahàpe Eugenia Rossetti, temimbo’e bioquímica-gua, ohayhu ha ofenda hese peteîpeteĩ ary oikuaa rire.
 
== Guata ÑepyrûÑepyrũ ==
 
Oheja Suiza 3 jasyapy 1884 jave vapor “Nord América”-pe, omotenondèvo ikerayvoty Nuevo Mundo gotyo hogayguakuèra ndive, isy Josefina Torreani; (oúva hendive omoirûvoomoirũvo imemby ypykue, oheja iména Ambrosio ha ita´ýra mitãvéva, Brenno), hembireko Eugenia Rosseti, umi ipehêngueipehẽngue suizo Reto, Winkelried, Vera, Sofía ha Inés, avei 40 agricultor, ohóva Buenos Aires, Argentina, gotyo.
 
Mokõi motivo fundamental omokyre’ÿvaomokyre’ỹva Moisés ha ohóva yvy ambuére:
 
a) ÑemitÿreÑemitỹre oiko ifamilia kakuaa ndive y b) Ha oikuaasevégui científicamente.
 
Péicha 30 jasyapy ko arýpe oguejýva Buenos Aires-pe, ha oñomongeta presidente de la Nación, general Julio Argentino Roca ndive, oipytyvõva iviaherã ha ikatu agua omotenonde colonización provincia de Misiones, territorio Misiones gotyyo. OguahêvaOguahẽva Santa Ana ha oñepyrûvaoñepyrũva tembiapo experimental agricultura botánica, zoología, meteorología, etnografía, etc.
Omba’apòva costa Parana misionera, ohóva Paraguay-pe opytaite, ohayguetereiraságui.
 
Jehai 48:
Omoheñóivo komunidad de producción agrícola e investigación científica. Ko’àpe oiem iñirü suizo Émile Hassler ndive. Argentina gotyo heñòi ita’ýra Moisés Santiago ha Paraguay-pe, o’arahecha Aurora ha Guillermo Tell, Walter Fürst, Werner Stauffacher avei Aristóteles.
 
Karai arandu ha omoñepyrûvaomoñepyrũva, ñehesa’ỹijo “naturalista” antonomasia, ha ojekuaa ohayhuetereíha tetã [[Paraguái]], ohechaukàva pete{i aranduka ohaíva ha avave ndoikuaáiva ni ndohecháiva, ha’e omba’apògui kirirîetehápekirirĩetehápe, omba’apògui ha’eñomi, pytyvõ estatal ndorekói, ni fuente, medio ni tembiporu.
 
Péicha, ojepovyvy mbarete porã, ohasáva ciencia físico-natural, antropología, ensayo lingüístico e ideológico, observación filosófica ha comentario tembiasa reheguáva.
 
Bertoni oike científico atýpe oîguioĩgui mba’e pyahu, ha posibilidad omotenondéva investigación pyahu oikuave’ëva ka’aguy avave ndoikèiva araka’eve, ha iñakãme oreko opyta peteîpeteĩ tenda omopyendáva colonia ndopaiva’erã araka’eve Mundo Ipyahúvape.
 
Ary 1891 omopyenda ribera Paranáme, posesión 12.500 ha (poha legua irundy rembe’ýva), péva “Colonia Guillermo Tell”, ojekuaàva Puerto Bertoni, ramo familia Bertoni oikohague.
 
ÑemitÿÑemitỹ taperyva, pakova, ha yva, ome’êvaome’ẽva recurso económico oñeikotev{eva ogapype ha ikatu agua avei ha’e oreko viru jepovyvy arandu omotenondéva.
 
Omoheñói fructífera tavaguasu ombojoajúva ñemitÿñemitỹ ha investigación científica, mombyry tavaguasu tyapúgui.
Omba’apo ha omýi tetã teko tavaygua mbytèpe, ha pèicha omotenonde investigación umi ñemitÿñemitỹ Paraguái oñemohendàva, oipepirûoipepirũ ichupe upèrõ presidente paraguayo, General Juan Bautista Egusquiza (1845-1902), ikatu haguã omopu’ã Instituto Agrícola Asunción-pe.
 
Oreko frecuencia pluvial rupive, te’ÿite’ỹi reko jepokuaa, upèicha lingüística rupive ombojoaju ñe’êñe’ẽ mokõi tetãme oîvaoĩva.
Oñembokatupyry estudios meteorológicos gobierno paraguayo ha argentino, ohaíva científico, ha omoirûvaomoirũva peteîhapeteĩha editorial científica del Paraguay.
 
JasyteîJasyteĩ 1988 omoheñóiva fundación ambientalista “Fundación Moisés Bertoni”, oñangarekóva tekoháre, hembipotápe oipytyvõ ñangareko ha omongakuaa agua recurso natural Paraguay-pe.
 
Péicha 19 jasyporundy 1929 jave, 72 arýpe, omano tavaguasu Foz de Iguazú (Brasil), paludismo-gui, oreko’ÿvaoreko’ỹva marandu omano hembireko, Eugenia Rossetti, mbohapy arapokõindy tavaguasu Encarnación, Praguái yvy gotyo.
OguahêvoOguahẽvo Puerto Bertoni-pe, oimehápe yvyramáta mbytépe, imba’apohápe ykére, ha isy ijykére, Nonna Peppina ha ita’`yra Linneo Carlos.
 
== Abreviatura ==
Jehai 78:
 
Ary 1903 ombosako’i Sociedad Nacional de Agricultura.
Ary 1905 oiméva Delegado del Gobierno Paraguayo Tercer Congreso Científico Latinoamericano de Río de Janeiro, ko’àpe oikuaauka peteîhapeteĩha tembiapo “Geología del Paraguay” ha y dos nuevos aparatos meteorológicos por él inventados: un drosómetro y un fitotermómetro.
 
En el año 1910, concurre comisionado por el Gobierno Paraguayo, a la Exposición Internacional de Buenos Aires, donde obtiene medallas y diplomas. Ese mismo año representa al Paraguay en el Congreso Internacional Americanista que se celebra en la Capital Argentina.