Diferencia entre revisiones de «Vokerón»

Contenido eliminado Oñembojoapy marandu
mb r2.7.2+) (bot oñemoambue: de:Departamento Boquerón
Xqbot (ñe’ẽ | mba’emoĩmbyre)
mb r2.7.3) (bot ojoapy: mk:Бокерон (департман); cambios triviales
Jehai 1:
{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right"
! colspan="2" align=center bgcolor="#DEFFAD"|Estadísticas [[ImageTa'ãnga:Flag_of_Paraguay.svg|30px]]
|-
||Capital:||[[Filadelfia]]
Jehai 16:
|colspan="2" align=center|
|-
|colspan="2" align=center|[[ImageTa'ãnga:Paraguay Boqueron.png|200px|Ubicación del departamento en el Paraguay]]
|}
 
Jehai 35:
# Doctor Pedro P. Peña
# General Eugenio A. Garay
# [[Mariscal_Jos%C3%A9_F%C3%A9lix_EstigarribiaMariscal José Félix Estigarribia|Mariscal José Felix Estigarribia]]
# [[Filadelfia|Filadelfia]]
# [[Neuland|Neuland]]
# [[Loma_Plata|Loma Plata]]
# Colonia Fernheim
 
Jehai 47:
=== Límites ===
 
* ''Yvate gotyo''': oĩ tetãvore [[Alto_Paragu%C3%A1i|Alto Paraguái]] ojeíva peteĩ mba’e hérava Hito IV Fortín Tte. G. Mendoza al Fortín Madrejón. Ojei tetãvore [[Alto_Paragu%C3%A1i|Alto Paraguái]]-gui pe tape oikóva umi vías del ferrocarril rupi, ombojuajúva "km 220" (Fortín Tte. Montanía) "km 160" peve.
* '''[[%C3%91emby|Ñemby]] gotyo''': [[Argentina|República Argentina]] ojeíva ysyry guasu Pilcomayo rupi, Misión San Lorenzo guive Hito I Esmeralda peve.
* '''Kuarahyresẽ gotyo''': tetãvore [[Presidente_Hayes|Presidente Hayes]] ojeíva pe tape ombojuajúva Misión San Lorenzo ha umi Gral. Díaz, Ávalos Sánchez, Zenteno, Dr. Gaspar Rodríguez de Francia, Boquerón, Isla Po’i ha Casanillo; kóva guive peteĩ tape ikarẽ’ỹva km 160 peve vías del ferrocarril rupi. Oja avei tetãvore [[Alto_Paragu%C3%A1i|Alto Paraguái]] rehe, ojei chugui peteĩ tape ohóva Fortín Madrejón guive Fortín Carlos Antonio López peve ha upégui Fortín Tte. Montanía (km 220 de las vías del ferrocarril) peve.
* '''Kuarahyreike gotyo'': oĩ República de Bolivia, ojeíva peteĩ hérava línea fronteriza rupi, pe Hito I Esmeralda guive, Hito IV Fortín Tte. Gabino Mendoza peve.
 
[[ImageTa'ãnga:Mapa boq.jpg|thumb]]
 
Kóva ha’e tetãme tenda sa’ive he’õva, oguereko ysyry ndahetái hendápe ha ndahi’y guasúiva. Sa’i avei oky, oky guasu jave katu ijatypy’e y ha’e rupi tenda hérava semiárida. Okykue ary pukukue ha’e 350 mm yvate gotyo ha 850 mm Ñemby gotyo.
Jehai 60:
=== Clima ===
 
Ko tendápe arapytu mbyte arý pegua ha’e 25º °C.
 
Okykue mbyte ary pukukue ha’e 400 mm rupi.
Jehai 74:
Censo Nacional he’i oĩha 45.617 ava oikóva ko tetãvorépe.
 
Hetave ko’ã avakuérapa’ũme ypykue indígenas 43,7% rupi (19.945) yvypóra isarambíva ã etnias nivaclé, manjui, guarayos, angaité, ayoreos, guaraní-ñandéva, tapieté ha toba-maskoy. Koápe oĩ hetaiteve ypykuéra tetã megua.
 
=== Población del XVI Departamento de la República del Paraguay ===
 
* Avakuéra ypykue oĩ tetãme 87.099
* Avakuéra ypykue Chaco-pe: 42.939
* Avakuéra tetãvore Boquerón-pe 45.617
* Avakuéra ypykue Boquerón-pe 19.945
* Avapu’ã (crecimiento) tetãvore Boquerón-pe 4,6 %
* Avapu’ã tavaháre Boquerón-pe 12,4 %
 
=== Población de los centros urbanos ===
 
* Filadelfia oguereko 7.750 ava
* Loma Plata oguereko 6.500 ava
* Yalve Sanga oguereko 4.200 ava
* Mariscal Estigarribia oguereko 2.000 ava
* Neu-Halbstadt oguereko 720 ava
* Villa Choferes del Chaco oguereko 600 ava
 
== Municipio y gobierno departamental ==
 
Boquerón oguerekova’ekue peteĩ municipio ha’eño, ára 18 jasypakõi ary 1944 guive. Pe jasypakõi ary 2006 guive oĩvéma mokõi, ãva ha’e: Filadelfia, oñembohéra táva guasu tetãvorépe (Capital Departamental) Ley 71/92 rupi ha Loma Plata avei municipio-ramo.
 
Boquerón oguereko ko’ágã irundy motenondehára ha 40 concejales departamentales y municipales.
Jehai 113:
Ko tetãvore oguereko 160 instituciones educativas, 9.000 temimbo’e ha 450 mbo’ehára rupi. Ko’ãva apytégui oĩ umi mbo’ehao hérava instituciones privadas, temimbo’ekuéra oñembokatupyryhápe mba’ekuaa mba’aporã rehegua rehe (formación profesional). Mbo’ehaópe ohóva oguahẽ 80% rupi. Apañuái tuichavéva ha’e mombyrykue (distancia) oĩ mbohehao, ha kóva mbo’ehára ha temimbo’ekuérape guarã ha’e ñepysanga, peicha rupi heta mitã térã mitãrusu ohejarei tapére iñemoarandu. Avei oĩ tenda mombyryhápe mbo’ehára ndaiporiha. Reiko mbo’ehararamo ha’e ha’e mba’apo ikatúva neguenohẽ tenonde gotyo, ha avei oĩveva’erã mbo’ehakuéra pe tendáre guarã ikatu haguáicha oguahẽve oparupiete mba’ekuaa.
 
[[ImageTa'ãnga:boqueron.jpg|thumb|La entrega de una escuela]]
 
[[ImageTa'ãnga:boqueron1.jpg|thumb]]
 
Iñarandukue mbyte ko tetãvorépe oguahẽ 3,8 ary mbo’ehaópe ohasapapyre. Temimbo’ekuéra oĩva mbo’ehaoháre ohupity 8.932, mitã ha mitãrusu mbo’ehao pegua.
Jehai 121:
Temimbo’e oĩva mitã mbo’ehaópe 6.689. Ha oĩva mitãrusu mbo’ehaópe: 2.243.
 
Mitãnguéra ohóva mbo’ehaópe, pokõi ary ha hetave peve ha’e 9.168. Mitã ha mitãrusu mbo’ehao oĩ 103. Mboeharakuéra oĩ 384. Avakuéra ohova’ekue mbo’ehaópe 15 ary guive ha itujavéva oĩ 21.482.
 
== Salud ==
Jehai 151:
Heta distrito rupi oĩ opaichagua tecnología, péicha jahecha Chaco Central-pe ta’angamýi (televisión), internet, pumbyry tetã mba’e (telefonía estatal) ha pumbyry po pegue (celular).
 
Péicha avei oĩ tenda ikatu’ỹha gueteri oguahẽ ã mba’e (comunicación) ha avei umi ypykuéra ka’aguygua (indígenas selvícolas) ayoreo rehegua oikovagueteri ka’aguy mbytépe ha umi osẽmave oiko ambue hendápe ndaikatúi gueteri oiko porã hikuái.
 
Pujoekuéra ha’e mba’e tuicháva ko tendápe, La Voz del Chaco Paraguayo osẽ amplitud modulada (AM), Región Occidental-pe oñehendupaite, oguahẽ umi tenda mombyry oĩvame.
 
* Radio Médano ha’e osẽva frecuencia modulada (FM) rupi.
 
Oĩ avei mokõi pukoe comunitaria: peteĩ Mariscal Estigarribia-pe ha mokõiha distrito Dr. Pedro P. Peña-pe.
 
== Turismo ==
 
Turismo rural ha ecológico isarambi ko tenda Chaco Central héravape, ikatuhápe jahecha tekove pytagua ha mba’eichaitépa ãva omba’apo oiko haguã upe rupi.
Jehai 167:
* Umi fortín Boquerón, Toledo ha Isla Po’i ha’e avei tendakuéra ojehoha, ko’ã tendáre ojekuaa ñorairõ (Guerra del Chaco) guare, ha’éva [[Paraguái]] rembiasakue.
 
== Símbolo departamental ==
 
Boquerón oguereko escudo ha poyvi imba’eteéva, purahéi Chaco Boreal, oñembohérava Himno Departamental-ramo.
Jehai 173:
Ko’ã símbolo oñemoañete ára 29 jasyporundy ary 1995 jave Fortín Toledo-pe, oĩ jave pe tendápe 200 temimbo’e uperupigua.
 
== Bibliografía ==
* Fuente: STP/DGEEC. Censo Nacional de Población y Viviendas 2002.
* Artículo periodístico de Marvín Duerksen publicado en el ABC Escolar junio 2007.
* Guía Turística TACPY. Edición 2007, Cartografía Vial y Turística. SENATUR.
* Atlas Paraguay. Cartografía Didáctica 1ª Edición- Enero 2000. Editorial Fausto Cultural
{{Paraguay}}
 
[[Ñemohenda:tetãvoreTetãvore Paraguái]]
 
[[ar:مقاطعة بوكويرون]]
Línea 195 ⟶ 196:
[[ka:ბოკერონის დეპარტამენტი]]
[[lt:Bokerono departamentas]]
[[mk:Бокерон (департман)]]
[[nl:Boquerón (departement)]]
[[pl:Boquerón]]