Ojeporavókuri 23 jasyrundy Aranduka Ára ramo, upe árape omanohaguére mbohapy haihára arandu ha katupyry: Miguel de Cervantes, William Shakespeare ha Garcilaso de la Vega. Pe tembijererure omog̃uahẽkuri UNESCO-pe Tetãita Haimyasãihára Joaju oipotágui tetãrekokuéra oñemyasãive ha avei oñeñangareko hag̃ua haihára rembiapo remimba’ére. UNESCO omboajékuri Aranduka Ára 1995-pe ha ojegueromandu’a ñepyrũ 23 jasyrundy 1996 guive heta tetãme, ko yvy ape ári.

Aranduka ha ñemoñe’ẽ ñemoherakuã heñoi’ypýkuri Cataluña-pe. Upépe 23 jasyrundy jave ojegueromandu’a Jorge Marangatu Ára, ha upe árape jeko kuimba’ekuéra ome’ẽmi peteĩ rosa poty, jopóiramo, imborayhujárape; ha 1925 guive, umi kuña ombohovái kuimba’ekuérape ome’ẽvo chupekuéra, jopóiramo, peteĩ aranduka.

Aranduka jajuhukuaáva Ñandutípe jehaijey