Koreañe'ẽ
Koreañe'ẽ (한국어, hangug-eo) rehe oje'e ha'eha peteĩ ñe'ẽ ha'eñóva ndaikatúi rupi ojejuhu peteĩ ñe'ẽ ñemoñare ojogua añetéva ko ñe'ẽme ikatu haguãicha oñemoĩnge ijapytépe. Ha'etévaicha ikatuha ojoaju hapõñe'ẽ rehe ha, oĩ ñe'ẽrekokuaahára he'íva, koreañe'ẽ ha hapõñe'ẽ ikatuha ou peteĩ ñe'ẽ ñemoñare altáika-gui. Upéicharamo jepe, ha'e peteĩ ñeimo'ã iñapañuaĩva.[1]
Ñe'ẽ tee (Yvatekorea, Yvykorea), ñe'ẽ tee tenda oñeñe'ẽháme (China), ñe'ẽatýre ñangareko (Hapõ).
Tekome'ẽrusu Yvatekorea-pegua (1998) nomyesakãporãi koreáno ha'eha ñe'ẽ tee, agãkatu he'i oñangarekotaha hese opaite umi mba'e ikatúva ombyai ko ñe'ẽgui ha avei omongakuaava'erãha. Noñemoĩri ojeiporuva'erãha mba'eveichagua ambue ñe'ẽ marandu myasãhárupi. Péicharõ, koréano-gui oiko ñe'ẽ tee 'de facto'.
Tekome'ẽrusu Koréa del Sur-pegua (1987) ndoguerekói mba'evéichagua apopyrã imandu'áva ñe'ẽre. Péicharõ, koréano-gui oiko ñe'ẽ tee 'de facto'.
Tembiasakue jehaijey
| Tetã | Hetakue |
|---|---|
 Ñemby Koréa
|
47.000.000 |
 Yvate Koréa
|
20.000.000 |
 Chína
|
1.920.597 |
 Hapõ
|
1.670.000 |
 Tetãvore Joapykuéra
|
800.000 |
 Uvekitã
|
183.000 |
 Rrúsia
|
107.000 |
 Kasahitã
|
103.000 |
 Arávia Saudíta
|
66.000 |
 Kanatã
|
29.000 |
 Kirigitã
|
18.000 |
 Alemáña
|
14.000 |
 Tajikitã
|
13.000 |
 Méhiko
|
8.000 |
 Paraguái
|
6.000 |
 Singapúra
|
5.200 |
 Tuykomenitã
|
3.493 |
| Total | ~80.000.000[2] |
Koreañe'ẽ ágãgua ou ñe'ẽnunga ymaguare koreañe'ẽ han-gui, omyengoviava'ekue umi ambue ñe'ẽnungakuéra koreañe'ẽ ymaguarévape ipu'akave rupi tekuái Silla-gua, tenda oñeñe'ẽ haguépe. [3]
Sa ro'y XIX peve, chíno ha'eva'ekue Koréa-pe ñe'ẽ ojeiporuvéva ñe'ẽporãhaipyrépe. Péva rupi, koreáno ko'ágãgua oguereko iñe'ẽndy apytépe hetaiterei ñe'ẽ oúva chíno-gui.
Ojejapo mokoĩchagua koreañe'ẽ rete ndaha'éiva ojoehegua Yvatekorea-pe (oñemopyendáva Pyongyang-pe oñeñe'ẽháicha rehe) ha Yvykorea-pe (oñemopyendáva Seúl-pe oñeñe'ẽháicha rehe). Ha'e mokoĩ ñe'ẽ ikatu ojukupyty oñondive.
Mavakuéra oñe'ẽva jehaijey
Oñondivepa ñe'ẽhára hetave ha'e 80.000.000-gui. Yvykorea ñe'ẽhára hetave ha'e 50.000.000; Yvatekora ha'e 21.000.000; ha China Tekoha Tetã ñe'ẽhára hetave ha'e 2.000.000, tetã ambueva oĩ avei koreañe'ẽ ñe'ẽhára.