Tetãvore San Pedro

tetãvore Paraguái retãmegua

San Pedro ha'e tetãvore Paraguái retãmegua, oĩva mbyté ha kuarahy resẽ gotyo. Itavaguasu ha'ehína Ykuamandyju.

Tetãvore Paraguái: San Pedro.

Ko tetãvorepe oiko 318.787 ava (2002 ary).

San Pedro peteĩ departamento Paraguaigua. Itavusu hína táva San Pedro de Ykuamandyju.

Peaje en 25 de Diciembre, a la entrada de San Pedro

Distrito-kuéra jehaijey

Oreko 19 distrito:

Hekoasa jehaijey

 
Carreta en San Pedro

Sa’ary XVII ha XVIII-pe ko departamento-pe politakuére tapichakuéra oiko py’atarovápe, ojehu háicha avei Concepción departamento-pe.

Ypykuéra Mbayá ha Payagua, ygajarýi, omoinge tesaparépe zona ojepysóva río Ypane, uvatévo, Manduvirã yvývo, ha Río Jejui syry pukukue.

Yma 1660-pe ypykuéra opu’ã Arekajápe Encomiendas (mita ha yanaconato) renondépe, ha upévare ojetypei upe távare. Oñemombarete jey potávo, oñefunda ha ojeho ojeiko ko’ã misiones-pe: San Estanislao 1749-pe, Villa del Rosario, 1786-me ha upe rire San Pedro de Ykuamandyju 1786-me.

Léi rupi 1906-me ojeguerojera departamento mokõiha Paraguáipe, kóva San Pedro, opytáva pype yvy ojepysóva Itakurivi del Rosario, Santa Rosa de Lima, Takuatĩ, Unión, Ygatimi ha Kuruguaty. Upéichante avei opyta pype Kanindeju yvy. 1973-pe ha'e oñemohenda ko’ág̃a opyta háicha San Pedro rembe’y.

Pépe heñói tapicha heta mba’e ojapova’ekue tetã Paraguái rehe, umíva apytépe oĩ tetã mosãsohare Vicente Ignacio Iturbe ha Juana Maria de Lara; upéichante avei puraheiha Rosita Mello heñoiva’ekue Santaníme.

Hembe’y jehaijey

Opyta Región Oriental mbytépe, paralelo 22º00´ ha 23º30´ latitud sur ha meridiano 58º00´ ha 56º06´ latitud oeste mbytépe.

Ijyvy rembe’y péicha:

  • Yvatévo: río Ypane omopa’ũ chupe Departamento de Concepción-gui.
  • Yvývo: río Manduvirã ha Arroyo Hondo omopa’ũ chupe Departamento de Cordillera-gui; Cordillera de San Joaquín omopa’ũ chupe Departamento de Ka’agusú-gui.
  • Kuarahyresẽvo: río Aguaray Guasu omopa’ũ chupe Departamento de Amambay-gui; upéichante avei rio Jejui Guasu, Kuruguaty ha Corrientes omopa’ũ chupe Departamento de Kanindejugui.
  • Kuarahyreikóvo: río Paraguay omopa’ũ chupe Departamento de Presidente Hayes-gui.

Ko departamento ijyvy tuichavéva región Oriental-pe, upépe oñemba’apo kokuépe, mymba ñemongakuaa ha yvyra rehe ñemba’apópe añoite.

Ararova jehaijey

San Pedro departamento-pe he’õ ha okymeme. Jepivérõ haku 23 °C rupi; oguejy 10 °C peve ha ojupi 38 °C peve, he’õngue ohupyty 70 ha 80% rupi. Oky 1324 mm rupi.

Itaty ha ijyvy jehaijey

San Pedro yvy ysyry rapykuere orekóva cal, upéva yvatévo; ha oreko yvpe, ñu ha yno’õ yvývo.

Serranía de San Joaquín yvývo ombojoaju chupe Ka’aguasu Departamento ndive; ojekuaave pépe cerro Kurusu, Corazón, Aguaray, Noviretá, Guaviray ha San Miguel. Cerro Dos de Oro, opytáva Kapi’ivarýpe avei yvyty ijyvatéva opytáva San Pedro-pe.

Ko yvyguasu mbytere iporã oñemba’apo hag̃ua kokuépe ha ambue pehẽ ysyry gotyo katu iporã mymba oñemongakuaa hag̃ua.

Y rehegua jehaijey

Kuarahyresẽvo ko departamento-pe Río Paraguay ojere hese. Río Ypane, Jejui Guasu, umi ysyry ho’áva pype ndive, Aguaraymi ha Aguaray Guasu, Río Manduvirã, ha arroyo Takuatĩ ohasa ko departamento mbytete rupi.

Río Corrientes ojere hese kuarahyresẽvo.

San Pedro-pe heta ñu oĩ: Piripuku, San Antonio, Jetyty, Tapirakuãi, Peguaho, Mbutuy, Tovatĩry; avei bañado Aguarakatĩ ha laguna Vera ha Blanca.

Ygag̃uahẽha San Pedro-pe ko’ãva: Milagro, Colorado, Santa Rosa, Takuru Pytã, Uno, Laurel, Jejui, Mbopikua, Santa Elena y Uruguaita.

Tekoha ha ka’avo jehaijey

Ko departamento yvy opyta mokõi ecorregión pa’ũme: Selva Central ha Litoral Central.

Hetaiterei rupi ojeity ka’aguy, yvyrakuéra ipokãmbaitéma ko departamento-pe, péva oiko okakuaaiterei rupi mymba ñemongakuaa umi ñu natural ári.

Ka’avo ikatúva opa ohovohína ko’ãva: yvyra paje, ygary, nandyta, victoria cruziana. Mymba ikatuetéva omanomba katu ko’ãva: tukã guasu, guasutĩ, jakare ovéro, mbói jagua ha lobope.


Área protegida apytépe ojejuhu: Serranía de San Joaquín vore peteĩ, Laguna Blanca, Estero Milagros, Estero Puerto Rosario. 300px|thumb|San Pedro Municipalidad

Ekonomia jehaijey

Tembiapo oguata mbaretevéva pépe ha’e mymba ñemongakuaa, oñemba’apo’imi avei kokuépe ha ndaipóri guasuiete industria.

Mba’e repy oñeñotỹvéva ko zona-pe hína mandyju, soha, takuare’ẽ, petỹ, girasol, avati, kumanda, pakova, avatimirĩ, mandi’o, narãnha hái ha he’ẽva, pomelo ha avakachi.

Ko departamento ojekuaa oĩ rupi peteĩhápe Paraguáipe petỹ, narãha hái ha pomelo ñeñotỹme; ha mokõihápe narãha he’ẽva ñeñotỹme.

Avei oñeñotỹ upépe sorgo, mandarína, áho, arveha ha yvy’a. San Pedro ha’e departamento mokõiha vaka ñemongakuaápe ha peteĩha pavo ñemoñáme; mokõihápe katu ganso ha guinea ñemoñáme.

Industria oñemoĩva upe jere rehe ha’e umi mandyju oñemoha’ỹiha, molino ka’a oñemongu’i haguã ha peti grain oñemondyky hag̃ua. Oĩ avei, katu mbovyve, aserradero ha tembi’u ojejapo hag̃ua, ha avei aséite mbokajágui ojejapo hag̃ua ha avei aramirõ; ojejapo avei tatapỹi.

Aserradero-kuéra heta yvyra ombo’i ha ojapo opaichagua tabla.

Comunicación ha jejokuairã jehaijey

Tape iporãva ha opaichaguáva hysýi ko departamento-pe ha ombojoaju oñondive distrito-kuérape. Ruta hũ Paraguái pegua ohasáva upe rupi ko’ãva: Ruta III “Gral. Elizardo Aquino”, Ruta VIII “Dr. Blas Garay”, Ruta XI “Juana de Lara” ha Ruta X “Las Residentas”.

Ysyry oñeg̃uahẽ hag̃ua ygarata rupi katu Río Paraguay, Ypane, Aguaray Guasu ha Jejui, ojeporukuaáva ojegueroja hag̃ua yvyra.

San Estanislao, San Pedro, Rosario ha Lima-pe oĩ aviõ guejyha aviõ ndatuichaitéivape guarã, ikatu hag̃uáicha oñeg̃uahẽ avei yvate rupi.

6000 rasami línea teléfono rehegua oĩ San Pedro yvýpe.

Puhoe AM-va ko’ãva: Radio Ykuamandyju, Ñasaindy; ha FM-va katu: Santani, Choré, Amistad, San Estanislao, Tapirakuãi, La voz del Campesino, Libertad. Avei oĩ televisiõ rehegua canal, pareha ha mba’yruguata.

San Pedro ojeporu 54.707 óga, tavaháre 8.251 ha okaháre 46.456.

 
Yhaguy

Tekombo’e jehaijey

San Pedro departamento-pe oĩ 525 mbo’ehao; 901 educación escolar básica pegua ha 150 katu educación media pegua.

Tesãi jehaijey

101 tasyo iñasãi ko departamento-pe, umíva apytépe oĩ hospital, centro ha puesto de salud.

Turista-kuéra ohechasekuaáva jehaijey

San Pedro, departamento tavusúpe, ojejuhu peteĩ catedral oñemopu’ãva’ekue 1854-pe, avei Museo Histórico karai Francisco Resquin mba’éva ha Casa de la Cultura; ko’ãva hechapyrã turista-kuérape g̃uarã. Ykua Mandyju, yvy opupuhápe yvu, opyta río Jejui rembe’ýpe ha oreko tenda porã ijyvyku’i morotĩ asýva ojejahu hag̃ua.

Itakuruvi del Rosario-pe, turista-kuéra ohoitemi ohecha Ykua Salas.

Laguna Blanca, opytáva Santa Rosa del Aguaray distrito-pe, avei peteĩ tenda ecológico ha turístico; hyepýpe oĩ peteĩ lago, oĩva yvyku’i ári ha y katu hesakã’asy.

San Estanislao-pe oĩ Casa de la Cultura ha Museo Histórico, jesuita-kuéra mbo’ehao ypy ha upe rire oiko chugui Mcal. López cuartel general Guerra de la Triple Alianza aja.

Referencias jehaijey

  Tetãvore Paraguái  

Alto Paraguái | Alto Parana | Amambái | Paraguay | Boquerón | Ka'aguasu | Ka'asapa | Kanindeju | Central | Concepción | Cordillera | Guaira | Itapúa | Misiones | Ñe'ẽmbuku | Paraguari | Presidente Hayes | San Pedro