José Hernández

José Hernández, héra pukuvéva José Rafael Hernández y Pueyrredón, heñóikuri ára 10 jasypateĩ ary 1834-pe, Táva Buenos Aires, Argentina retãme. Itúva herava’ekue Rafael Hernández ha isýkatu Isabel de Pueyrredón. Guarini, marandu’asãihára, ñe’ẽpapára ha teikuaihára Argentina-ygua, ojekuaavéva ohaihaguére Martín Fierro, aranduka ojehecharamovéva gaucho reko rehegua. Hérape, ára 10 jasypateĩ jave -hi’arambotýpe- ojegueromandu’a Tavarandu Ára Argentina retãme.

Oikókuri chugui guarini oipysyrõnguévo Buenos Aires rekosãso, ary 1852 guive 1872 peve omba’apo mbarete marandu’asãihápe. “Yvy hakuve jave”, he’íkuri Tetãpehẽnguéra natekotevẽiha oĩ Buenos Aires ruvicha poguýpe.

Oĩjepékuri umi Federal ñorãirõ pahápe, omoakãva’ekue Ricardo López Jordán, ndaipu’akáiva’ekue hovaiguáre ha oguevi ary 1871-pe guaucho-kuéra oñeme’ẽhaguépe ha José Hernández katu oñemomombyry ha oho Brasil retãme. Upe ñorairõ rire ha’e oipytyvõvékuri López Jordán-pe ha mbeguekatúpe ojeheja chugui.

Ojevývo Argentina-pe, ary 1872-pe, ombojoapy iñorairõ marandu’asãi rupive ha upérõ ohecha ára resa hembiapo tuichavéva, El Gaucho Martín Fierro. Iñe'ẽpoty rupive omyasãimbaretékuri hemiandu ha pytyvõ gaucho-kuéra rayhupápe. Upe hembiapo mbojoapypyre, La vuelta de Martín Fierro (1879), ijypykue ndive, oñembohete peteĩ ñe’ẽpoty añóme ha oñanduka tavaygua remimo’ã.

Uperiréma oike Tetãpehẽ Buenos Aires Amandajépe ha upépe heta mba’e porã ojapókuri.

José Hernández omanókuri ára 21 jasypa ary 1886-pe, Belgrano, Buenos Aires-pe.

embiapokue, Martín Fierro oñembohasáma Guarani ñe'ẽme. Ñembohasa ypykue, ha’éva jasypateĩ ary 2001-peguare, ojapókuri Guarani rayhuhára añetete, Corrientes, Argentina-ygua: Máximo Ricardo Dacunda Díaz ([1]). Upéi, ára 5 jasypoteĩ ary 2007-pe, Tembikuaajára Félix de Guarania onohẽkuri yvytu pepóre Martín Fierro, Guaraníme ([2]).

Joaju

Mandu'apy

Ohai: David Galeano Olivera [3]