Kuatia Ñepyrũha
Kuatiarogue Poravopyre
Poytuga, ojeikuaa hekóva Tetã Poytuga ramo, (Poytugañe'ẽme: República Portuguesa; oje'éva [rɛ'publikɐ puɾtu'gezɐ] térã [ʁɛ'publikɐ puɾtu'gezɐ]; mirandañe'ẽme: República Pertuesa), ha'e peteĩ tetã hekosãsóva oĩva Európa vore kuarahyreikeguápe, amo Yvyapy Ivéria-pe, itavusu ha'e Lisimbã, Poytuga oguereko avei ambue tenda hekosãsomíva Áfrika vore yvateguápe ha Paraguasu Atlántiko-pe.
Ijerére ojejuhu yvate ha kuarahyresẽ ngotyo Tetã Epáña, ha ojejuhu ñemby ha kuarahyreike gotyo paraguasu Atlántiko. Áfrikape oĩ pe ypa'ũ aty hekosãsóva hérava Madeira. Oĩ avei pe ypa'ũ aty hekosãsóva Asóre, ojejuhúva yvate paraguasu Atlántiko-pe.
Poytuga réra ikatu ou táva Oporto réra ymaguarégui, latinañe'ẽme héra niko «Portus-Galliae» —he'iséva ygarupa Gália pegua, ygarusu Gália pegua oho katui va'ekue ko ygarupa rehe— térã Poytuga réra ikatu ou «Portus Cale»-gui.
Ta'anga poravopyre
Ojehuva'ekue 7 jasyporundy jave
- 1822.— Pedro I oguerosapukái Brasil isãsohague Poytugágui
- 1913.— Heñói Anthony Quayle, ñoha'ãngahára Tavetã Joaju pegua.
- 1940.— Omano José Félix Estigarribia, Paraguái mburuvicha, ho'a rire aviõ ogueraháva chupe.
- 1951.— Omano Maria Montez (ta'angápe), ñoha'ãngahára Tavakuairetã Ndominikagua pegua.
Reikuaápa...
… karai Isaac Newton (ta'angápe), herakuãite peteĩ tembikuaatyhára katupyryvéva ramo, oñemoarandu avei pe alkímia rehe ha oguereko hógape heta aranduka oñe'ẽva alkímia rehegua.
… ikatu jahecha ñande resa añónte rupive pe Thiomargarita magnifica, techa mbotuichaha jeporu'ỹre, upéva hína pe vakytéria ituichavéva.
… sa'ary XIX jave, karai Simón Bolívar-gui oiko irundy tetã mburuvicha ramo Ñemby Amérika-pe?
… ára 14 jasyapy jave, ojegueromandu'a Pi ára, ojoguaitégui mba'éichapa ojehai papapy π (3,14) ha ojehai pe arange amo Tetãvore Joapykuérape (3/14).
… Poyvi Paraguái ijojaha'ỹ ha'anga mokõivagui, tenondépe he'íva "República del Paraguay" (palma ha olivo ojejokuáva iguýpe, peteĩ mbyja sa'yju mimbíva apu'a hovy mbytépe), hapykuépe he'íva "Paz y Justicia" (peteĩ leõ ha peteĩ gorro frigio).
| Tembiapokuéra ambuéva | ||
|
Vikipetã oiko Wikimedia rupive, aty viruremimono'õ'ỹva omboguatáva tembiapokuéra hekosãsóva heta ñe'ẽme:
| ||
