Kuatia Ñepyrũha
Kuatiarogue Poravopyre
COVID-19 ñemosarambi guasu niko pe koronavíru mba'asy tuichavéva oñepyrũ oñemosarambi oparupi jasypakõi 2019-pe, ko COVID-19 niko peteĩ mba'asy vai pyahu peteĩva pe koronavíru atýgui ome'ẽva. Ojehecha peteĩháme oñepyrũ táva Wuhan-pe jasypakõi 2019-pe, tetãvore Hubei itavusu, Chína retãme, upépe ojehecha tapichakuére ipytuhẽ asy ha ndojeikuaái mba'érepa. Haimete opavave umi hasýva omba'apo térã oiko aguĩ umi omba'ápova Piraro'o Ñemuha Guasúpe Wuhan Táva pegua. Tesãi Arapygua Atyguasu (OMS) ohechakuaa ára 11 jasyapy 2020-pe oikoha ko mba'asýgui ñemosarambi guasu oparupi.
Ára 6 jasypoteĩ ary 2022 meve, oñemomarandu oikoha amo 535 sua hasýva 260 tetãme ha yvy pehẽnguépe, amove 6.320.861 omanóva. Upéicha avei, jasypoteĩ 2022 aja oĩma 5.180.000.000 tapicha orekómava vakúna ojokokuaáva koronavíru, péva hína 66% opaite tekovégui ko yvy ápe ári. OMS he'i amo 10 % opaite tapichakuéragui hasýmava ko mba'asýgui, jasypa 2020-pe (upéicha he'ise amo 780 sua tapicha hasýmava), oparupi oĩgui hetaite nomombe'úiva hasyha térã hasyhague.
Ko víru héra koronavíru oñemosarambi jepe tapicha tapicháre, tenondeite oñemuasãi juruaysy michĩ sa'i ohypýi, juru rendy osẽva hasýgui oñe'ẽvo, hu'úvo, iñatĩávo térã iñambúvo. Oñemosarambi pya'eve tapichakuéra oiko oñondive peteĩ tendápe, ikatu avei oñemuasãi japokóvo mba'e oimeraẽva iky'áva ha upéi japoko ñande jurúre, ñande resáre térã ñane tĩre. Víru oñemohenda yvypóra retépe 5 ára aja, oiméne ikatu hi'are mokõi térã amo 14 ára aja.
Ta'anga poravopyre
Ojehuva'ekue 30 jasypateĩ jave
- 1835.— Heñói Mark Twain, haihára Tetãvore Joapykuéra pegua.
- 1900.— Omano Oscar Wilde, haihára ha ñe'ẽpapára Tavetã Joaju ha Irilánda pegua.
- 1939.— Joaty Soviétiko ondyry Hĩlándia rehe ha omoñepyrũ Araro'y Ñorairõ (ta'angápe, Hĩlándia ñorairõhára aty).
- 1993.— Osẽ Washington D. C.-pe pe ta'angamýi Schindler's List, omotenonde Steven Spielberg.
Reikuaápa...
… karai Isaac Newton (ta'angápe), herakuãite peteĩ tembikuaatyhára katupyryvéva ramo, oñemoarandu avei pe alkímia rehe ha oguereko hógape heta aranduka oñe'ẽva alkímia rehegua.
… ikatu jahecha ñande resa añónte rupive pe Thiomargarita magnifica, techa mbotuichaha jeporu'ỹre, upéva hína pe vakytéria ituichavéva.
… sa'ary XIX jave, karai Simón Bolívar-gui oiko irundy tetã mburuvicha ramo Ñemby Amérika-pe?
… ára 14 jasyapy jave, ojegueromandu'a Pi ára, ojoguaitégui mba'éichapa ojehai papapy π (3,14) ha ojehai pe arange amo Tetãvore Joapykuérape (3/14).
… Poyvi Paraguái ijojaha'ỹ ha'anga mokõivagui, tenondépe he'íva "República del Paraguay" (palma ha olivo ojejokuáva iguýpe, peteĩ mbyja sa'yju mimbíva apu'a hovy mbytépe), hapykuépe he'íva "Paz y Justicia" (peteĩ leõ ha peteĩ gorro frigio).
| Tembiapokuéra ambuéva | ||
|
Vikipetã oiko Wikimedia rupive, aty viruremimono'õ'ỹva omboguatáva tembiapokuéra hekosãsóva heta ñe'ẽme:
| ||
