Pupoty hekoporãitéva

Pupoty hekoporãitéva térã música clásica ha'e peteĩchagua pupoty arandu oñemopyendáva ñepyrũrãitevoi pupotýre ojejapóva térã oúva umi jepokuaágui pupoty marangatu ha pupoty tupãreko'ỹ mba'éva Yvy vore kuarahyreikeguágui, ojesarekovévo Kuarahyreike Európare. Pupoty hekoporãitéva rembiapokuekuéra oñembohasa jehaipy rupive, jepivénte upe ombohasyve oñembopu jey hag̃ua hembiapokuekuéra hekópe ojesegi va'erãgui ijehaipy. Tuichaitépe jepémo ko téra "pupoty hekoporãitéva" oñuvãmba ára pukukue oñepyrũva sa'ary XI jave ha ko'ãga peve og̃uahẽva, py'ỹinte avei ojeiporu oñembohéra hag̃ua pupoty arandu ojejapo va'ekue sa'ary XX mboyve. Jepémo upéicha, pupoty hekoporãitéva sa'ary XX pegua ndojoguaitéi ambuévape ijaporekópe, ojehechakuaa jepe ichupe ouháicha oñemoambuévo ijypykuégui. Ojeikuaáramo ko pupoty hekotee oñemoheñói tuichaitépe arykuéra 1550 ha 1900 apytépe,^[1] ára pukukue ojehechakuaa pupoty hekoporãitéva apoha ramo, oñembojera jepe sa'ary XX ha XXI pukukuévo.

Hembiasakuépe, pupoty hekoporãitéva ymaguare oñemohenda heta ára pukukuépe, hákatu ojapo 50 ary ndaipy'apeteĩrima umi pupoty hesa'ỹijohára iporãpa oñemohenda hag̃ua upéicha:^[2] Ára Mbytegua pupoty, oñuvãva ára pukukue ojeheróva Ára Mbytegua Guy Európape (arykuéra 1000-1400); Renacimiento pupoty (arykuéra 1400-1600); Varróko pupoty, oñembojerajoa tembiapoporã varróko reheve (arykuéra 1600-1750); tekoporãite ymaguare reko pupoty térã clasicismo (arykuéra 1750-1820), sapy'ánte ojeheróva ko ára pukukue "pupoty hekoporãitéva" ramo pupoty marandekópe ha pupotykuaápe;^[3] py'aitegua reko pupoty térã romanticismo (arykuéra 1820-1900); ha pupoty arandu javegua, oñuvãva pupoty hekoporãitéva opaichagua sa'ary XX jave oñemoheñóiva, ombohováiva hekópe umi imboyveguávare.

Hekotee osegi va'erã aporeko ymaguare ha imba'eitéva, pupotyhára ha purahéi apohára omoheñoikuaáva ichupe ikatu omba'apovoi pupoty apópente, ha okakuaa ojehechahápe arandupy ha avano'õ omyakãvéva umi mburuvichavete, pa'i, tupão ruvicha ha mba'ehetáva, upévare jepivénte oñembohéra ichupe «pupoty ijepokuaa arandúva» ramo.^[4]

Tuichaháicha pupoty hekoporãitéva heko oiporu "ñe'ẽ imba'eteéva", ko iñe'ẽ oñemopyenda pupoty aporeko opaichaguápe. Umi aporeko oñemohenda omombe'u hag̃ua peteĩ tembiasakue pupoty térã purahéi rupive. Ijapohára oiporu umi aporeko omoheñói hag̃ua temimo'ã opaichagua (taha'e ha'éva peteĩ tenda, temiandu térã tembiasa), umívagui oiko mba'epuporã, pujoyvy ha purysýi, ohekávo oñanduka hag̃ua hemiandu térã imarandu.

Upéicha, pupoty hekoporãitéva ndojoguái tavarandu pupoty ha ambue pupoty arandúpe ndaha'éiva Europaguáva hetaite osegígui pupoty jehai, upéicha ojejapo sa'ary XVI guive.^[5] Upe pupoty jehai rupive apoharakuéra ikatu omombe'u mba'éichapa oñembopu va'erã hembiapokue ha upéicha oñemboyke oimeraẽ mba'e ambuéva umi ombopúva ombojoapyse pupotýre, oikoháicha tavarandu pupotýpe.^[6]^[7]^[8] Avei jahecha ndaha'eiha pupoty ambuéicha ojepuraheihápe, jepivénte ojeiporuve tembipu opaichagua hekópe oñembopujoáva.^[9] Upévare, umi ojapóva ha ombopúva pupoty hekoporãitéva hetaite oñembokatupyry ha oñemoarandu va'erã.

Ko téra música clásica ojehecharaẽ sa'ary XIX ñepyrũme, ojehekávo oñemomba'e hag̃ua jepokuaa ymaguare, tuichaitépe J. S. Bach ha G. F. Händel ára javegua.^[10]^[1]^[11]

Joajuha

Wikimedia Commons oguereko ta'ãnga Pupoty hekoporãitéva reheguaCommons.

Mandu'apy

↑ ^1,0 ^1,1 "Classical", The Oxford Concise Dictionary of Music, ed. Michael Kennedy, (Oxford, 2007), Oxford Reference Online. Consultado el 23 de julio de 2007.
↑ Carl Dahlhaus (ed.): Neues Handbuch der Musikwissenschaft, 13 vols., Laaber Verlag, 1993. Webster, James, 2001-02: “Between Enlightenment and Romanticism in Music History: ‘First Viennese Modernism’ and the delayed Nineteenth Century”, en 19th Century Music, vol. 25, no. 2/3, The Long Century, 1780-1920: 108-126; Luca Chiantore: Malditas palabras, Musikeon Books, 2021.
↑ Kennedy, Michael (2006). The Oxford Dictionary of Music, 985 págs, en inglés, ISBN 0-19-861459-4.
↑ «Música clásica», sexta acepción de la palabra «clásico», en el Diccionario de la lengua española de la Real Academia Española. La define como la ‘música de tradición culta’.
↑ Chew, Geffrey & Rastall, Richard. Notation, §III, 1(vi): Plainchant: Pitch-specific notations, 13th–16th centuries, Grove Music Online, ed. L. Macy (ojehecha ára July 23 2007 jave), grovemusic.com (eñemboheraguapy va'erã eike hag̃ua).
↑ Malm, W.P./Hughes, David W.. Japan, §III, 1: Notation systems: Introduction, Grove Music Online, ed. L. Macy (ojehecha ára July 23 2007 jave), grovemusic.com (eñemboheraguapy va'erã eike hag̃ua).
↑ IAN D. BENT, DAVID W. HUGHES, ROBERT C. PROVINE, RICHARD RASTALL, ANNE KILMER. Notation, §I: General, Grove Music Online, ed. L. Macy (ojehecha ára July 23 2007 jave), grovemusic.com (eñemboheraguapy va'erã eike hag̃ua).
↑ Middleton, Richard. Popular music, §I, 4: Europe & North America: Genre, form, style, Grove Music Online, ed. L. Macy (ojehecha ára July 23 2007 jave), grovemusic.com (eñemboheraguapy va'erã eike hag̃ua).
↑ Julian Johnson (2002) Who Needs Classical Music?: Cultural Choice and Musical Value: p. 63.
↑ Rushton, Julian, Classical Music, (London, 1994), 10
↑ The Oxford English Dictionary (2007). «classical, a.». The OED Online. Ojehechákuri árape: 10 de mayo de 2007.

[Music_2007-1] 1,0 ^1,1 "Classical", The Oxford Concise Dictionary of Music, ed. Michael Kennedy, (Oxford, 2007), Oxford Reference Online. Consultado el 23 de julio de 2007.

[2] Carl Dahlhaus (ed.): Neues Handbuch der Musikwissenschaft, 13 vols., Laaber Verlag, 1993. Webster, James, 2001-02: “Between Enlightenment and Romanticism in Music History: ‘First Viennese Modernism’ and the delayed Nineteenth Century”, en 19th Century Music, vol. 25, no. 2/3, The Long Century, 1780-1920: 108-126; Luca Chiantore: Malditas palabras, Musikeon Books, 2021.

[3] Kennedy, Michael (2006). The Oxford Dictionary of Music, 985 págs, en inglés, ISBN 0-19-861459-4.

[1dc82f55-4] «Música clásica», sexta acepción de la palabra «clásico», en el Diccionario de la lengua española de la Real Academia Española. La define como la ‘música de tradición culta’.

[5] Chew, Geffrey & Rastall, Richard. Notation, §III, 1(vi): Plainchant: Pitch-specific notations, 13th–16th centuries, Grove Music Online, ed. L. Macy (ojehecha ára July 23 2007 jave), grovemusic.com (eñemboheraguapy va'erã eike hag̃ua).

[6] Malm, W.P./Hughes, David W.. Japan, §III, 1: Notation systems: Introduction, Grove Music Online, ed. L. Macy (ojehecha ára July 23 2007 jave), grovemusic.com (eñemboheraguapy va'erã eike hag̃ua).

[7] IAN D. BENT, DAVID W. HUGHES, ROBERT C. PROVINE, RICHARD RASTALL, ANNE KILMER. Notation, §I: General, Grove Music Online, ed. L. Macy (ojehecha ára July 23 2007 jave), grovemusic.com (eñemboheraguapy va'erã eike hag̃ua).

[8] Middleton, Richard. Popular music, §I, 4: Europe & North America: Genre, form, style, Grove Music Online, ed. L. Macy (ojehecha ára July 23 2007 jave), grovemusic.com (eñemboheraguapy va'erã eike hag̃ua).

[Julian_Johnson_2002_p._63-9] Julian Johnson (2002) Who Needs Classical Music?: Cultural Choice and Musical Value: p. 63.

[10] Rushton, Julian, Classical Music, (London, 1994), 10

[OED_Online_Classical-11] The Oxford English Dictionary (2007). «classical, a.». The OED Online. Ojehechákuri árape: 10 de mayo de 2007.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]