Matsuo Bashō
Matsuo Munefusa, ojeikuaavéva Matsuo Bashō ramo (Hapõñe’ẽme: 松尾芭蕉, 1644 - 28 jasypateĩ, 1694) ha'e akue peteĩ ñe'ẽpapára Hapõ megua. Herakuãite haiku haihára tuichavéva ramo, haiku niko ñe'ẽpoty Hapõ tavarandúpe.[1] Matsuo rembiapokuépe ikatu jajuhu ñemombe'u tekoha ha arajere rehegua.[1]
| Matsuo Bashō | ||
|---|---|---|
| Tetãgua |
 Hapõ | |
| Héra gua'u | Sobo (宗房) | |
| Ñe'ẽ haipy reko | Ñe'ẽpoty | |
| Hembiapokue poguasu | oku no Hosomichi | |
| [editar datos en Wikidata] | ||
He'iháicha Hapõ tavarandu, Matsuo Munefusa ojehero Basho añónte (oje'e va'erã 'vacho'), hogagua rerajoapy'ỹre. Ha'e oĩ umi haihára tuichavéva ára Edo pegua apytépe ha tuichaite omoherakuã haiku ñe'ẽpoty.
Hekove ha hembiapokue
jehaijeyHeñói táva Iga-pe, hogagua samurái (ñorairõhára). Heta ary oiko rire samurái ramo, oñepyrũ ohai ñe'ẽpoty ha oheja samurái rekógui ary 1666 jave.[2]
Ary 1675 jave, ova Edo-pe, táva ko'ãga ojehero Tókio, ha oñembokatupyry haiku haihára ramo.
Hekove pukukue, Basho oguata ha oikundaha hetã mombyry ohóvo. Oikundahávo ikatupyryve ñe'ẽpoty apópe. Py'ỹinte oheja hógagui oho hag̃ua hemimbo'ekuéra rógape ojoapo joa hikuái haiku.
Iñaranduka herakuãvéva niko Oku no Hosomichi ("Tape po'i Yvateitevogua rupi"), ohai va'ekue oho rire oikundaha mombyry hemimbo'ekuérandi.[2]
Peteĩ haiku herakuãite Basho mba'éva kóva hína:
- Kono michi ya yuku hito nashi ni aki no kure
- Ndaipóri avave
- oguata ko tapére.
- Araroguekúi pytũmby.[3]
Basho omano hasývagui araroguekúi 1694 jave, táva Osákape, oiko aja hemimbo'e rógape ha mombyry hógagui. Omano mboyvemi, ohai peteĩ haiku:[2]
- Tabini yande / yume ha kareno wo / kake meguru
- Cherasy aguatakuévo
- oikorei che kerayvoty
- ñu ojejaho'íva kapi'i pirúpe