Omaguañe’ẽ

tupi-guaraniñe’ẽ oñeñe’ẽva Perúpe

Omaguañe’ẽ (kumɪsa umawa) ha’e peteĩ ñe’ẽ tupi-guaraniñe’ẽ rehegua, oñeñe’ẽva Amasóna ka’aguýre, Perúpe.[1]

Táva omagua réra ou "umawa" ñe’ẽngui, oñemoha’ãngáva ñe’ẽnguéra "umi" (maña, hecha, hendu) ha "awa" (ava) joajúgui.[2]

Ko ñe’ẽme ojeikuaava’ekue avei omagua jete, ariana, pariana, anapia, makanipa, ihuata, umaua, kambeva, kampeva ha omaguíno réra guýpe, uvei iñe’ẽharakuéra he’i ichupe "omagua".[3]

Tekove jehaijey

Ñe’ẽ rekove jehaijey

Ko’ág̃a, ko ñe’ẽ oguereko mbohapy ñe’ẽhára añónte.[4]

Ñe’ẽryru jehaijey

Jasypoapy 2011 jave, Kalifóryña Mbo’ehaovusu (University of California, Berkeley) temimbo’ekuéra oguenohẽva’ekue peteĩ ñe’ẽryru omaguañe’ẽme.[5]

Ko ñe’ẽryrúpe ikatu jajuhu ñe’ẽnguéra ipu jojáva umi ñe’ẽicha ojeipurúva avañe’ẽme.[6]

Omaguañe’ẽme Avañe’ẽme
miri mirĩ
payu paje
panama panambi
pipu pepo
ari ári
pɨsapi pysãpe
rupi rupi
saku aku

Achegety jehaijey

Jasykõi 2020 jave, Peru Temimbo’e ha Arandupy Motenondeha ojapova’ekue hekópe omaguañe’ẽ achegety.[7][8]

Wawankira App ñemombo jehaijey

Jasypakõi 4 ary 2020 jave, oñemombova’ekue App Wawankira (mitã’i) Peru Amasóna Retã Mbo’ehaovusu (Universidad Nacional de la Amazonía Peruana) rembiapóre.[4]

Mandu’apykuéra jehaijey

  1. https://bdpi.cultura.gob.pe/lenguas/omagua
  2. https://bdpi.cultura.gob.pe/pueblos/omagua
  3. https://bdpi.cultura.gob.pe/pueblos/omagua
  4. 4,0 4,1 «Archive copyArchive copy». Archivado desde el original, el 2022-01-072022-01-07. Ojehechákuri árape: 2022-07-272022-07-27.
  5. https://diariolaregion.com/web/elaboran-diccionario-de-la-lengua-amazonica-omagua/
  6. https://saludconlupa.com/documents/39/omagua_fw2011_dict_TOTAL_FINAL.pdf
  7. https://andina.pe/agencia/noticia-minedu-reconoce-oficialmente-alfabeto-lenguas-originarias-munichi-omagua-y-taushiro-786257.aspx
  8. https://www.actualidadambiental.pe/reconocen-oficialmente-alfabetos-de-tres-lenguas-originarias-de-la-amazonia/