William Shakespeare
William Shakespeare (Stratford-upon-Avon, 26 jasyrundy ary 1564 — Stratford-upon-Avon, 23 jasyrundy ary 1616) ha'e akue peteĩ ñe'ẽpapára ha tembiasagua'uhára Ingyaterra rehegua. Ha'e haihára tuichave ingleñe'ẽgua. Hembiapokuéra herakuã ha'e Rromeo ha Julieta, Hamlet, Macbeth ha ambue ñe'ẽpotynguéra ha tembiasagua'ukuéra. Opaete Shakespeare hembiapokuera oñembohasáva ambue ñe'ẽme (hyãsiañe'ẽ, karaiñe'ẽ, peroñe'ẽ ha Avañe'ẽ avei).
| William Shakespeare | ||
|---|---|---|
 Retrato Chandos, oje'e ojapohague John Taylor. National Portrait Gallery. | ||
| Tetãgua | Ingyatérra | |
| Mba'apo | haihára, ñe'ẽpapára ha tembiasagua'uhára | |
| Oñemendáva | Anne Hathaway (1582-1616) | |
| Ñemoñare |
Susanna Hall Hamnet Shakespeare Judith Quiney | |
| Héraguapy |
 | |
| [editar datos en Wikidata] | ||
Hembiapo apytépe jajuhukuaa: La comedia de las equivocaciones (1591), Sonetos (1592-1597), Tito Andrónico (1594), Enrique IV (1594), Romeo y Julieta (1595), El sueño de una noche de verano (1595-1596), Eduardo III (1596), El mercader de Venecia (1596-1597), Hamlet (1601), Las alegres comadres de Windsor (1601), Otelo (1603-1604), El rey Lear (1605-1606), Macbeth (1606), Antonio y Cleopatra (1606) ha La tempestad (1612).
Hekove
jehaijeyWilliam Shakespeare niko heñóikuri tava'i Stratford-upon-Avon, Warwickshire, Ingyatérra retãme, ára 26 jasyrundy ary 1564-pe. Itúva herava'ekue John Shakespeare ha isýkatu Mary Arden, ha'ekuéra oguerekókuri poapy ñemoñare ha William niko mbohapyha umíva apytépe. Oje'e William ojehekombo'ehague -jepémo ndaipóri kuatiápe ko marandu- itáva mbo'ehaópe, Stratford Ñe'êtekuaa Mbo'ehao (Stratford Grammar School), oporombokatupyrýva latin ñe'ẽtekuaa ha ñe'ẽporãhaipyrépe. William Shakespeare niko ñoha'ãnga'apohára, ñe'ẽpapára ha ñoha'ãngahára. Shakespeare niko haihára ikatupyryvéva inglés ñe'ẽme ha oĩ avei umi haihára yvoragua herakuãvéva.
Ára 28 jasypateĩ ary 1582-pe, orekorõguare 18 ary, William omendákuri Anne Hathaway rehe, orekóva 26 ary. Ára 26 jasypo ary 1583-pe, itajýra Susanna oñemongaraíkuri Stratford-pe; upéicha avei, ára 2 jasykõi ary 1585-pe, oñemongaraíkuri iñemoñare Hamnet ha Judith. Kuimba'éva, Hamnet, omanókuri pateĩ ary oreko jave. 1580 mboyve ha paha peve ndojekuaái mba'eve Shakespeare rekovégui, umívape ojehero “ary ñehundipyre”. Oje'e ary 1590 rupi Shakespeare ohohague oiko Londres-pe, ndaje omoirũkuri peteĩ ñoha'ãnga atýpe. Avei oje'e oikohague chugui mbo'ehára okaraygua.
Ary 1592-pe, Londres-pe, Shakespeáre-gui oikóma ñoha'ãngára herakuãpyréva. Ary 1598-pe, héra omoakãkuri ñoha'ãngára rysýi tembiapo “Peteĩteĩ hekópe”, Ben Jonson mba'éva. Uperiremínte ha'éma ñoha'ãngára, haihára ha ñoha'ãnga aty “Chamberlain kuimba'e” jára ambue ndive, aty oñembohékuri péicha Karai Chamberlain ha'égui ipytyvõhára. Upe ñoha'ãnga aty ojekuaa mombyry ha ipo'aiterei. Jacobo I ojupírõ Inglaterra ruvichárõ, omoĩ ipoguýpe upe ñoha'ãnga aty ha oñembohera pyahu “Tuvicha kuimba'ekuéra”. Oje'e Londres-pe oiko aja ombyatyhague heta pirapire ha upéicha rupi ojoguahague ambue óga Stratford-pe, ha'éva mokõiha óga kakuaave upepegua.
Mano
jehaijeyMokõive itajýra noñemoñáikuri. Shakespeare ojevy itávape ary 1611-pe, upépe omanókuri ára 23 jasyrundy ary 1616-pe, orekorõguare 51 ary ha hetekue oñeñotýkuri tupão Santísima Trinidad, Stratford-pe.
Okyhyjégui hetekue ojeguerovárõ oĩhagui, péva ha'égui upérõ peteĩ jepokuaa oñekotevẽ jave tyvy pyahu; oje'e Shakespeare ohaihague kóicha ityvy akãme: “Angirũ teete, Hesu rérape, aníke rejo'o kusugue ápe oĩva. Taherakuã porã tapiaite kuimba'e ndopokóiva ko'ã itamimíre ha taherakuã vai tapiaite upe omomýiva che kanguekue”. Peteĩ mombe'upy he'i Shakespeare rembihai osẽ'ỹva araresáre oñeñotỹhague hendive ha avave noñeha'ãikuri ojepovyvy ohecha hag̃ua añetépa okyhyjégui Shakespeare jehaipyrégui oĩva ityvy akãme. Upéicha avei, ñavõ ary, hi'arambotýpe, ohóva guive ha'ãnga'ita oĩháme ojepokuaa hikuái omoĩvo ipópe peteĩ guyra rague pyahu.