Yvypóra Tekoiterape Kuaaukaha Pavẽ

Ku Yvypóra Tekoiterape Kuaaukaha Pavẽ ha'e hína peteĩ kuatia tee oikuaaukaha, oiko akue Tetãnguéra Joaju amandaje guasúpe, hembiapoukapy 217 A (III), ára 10 jasypakõi 1948-pe táva Parĩ-pe; ipype oime 30 akytã yvypóra tekoiterape rehegua, ojehechakuaa tekotevẽite opaite yvypórape.

Yvypóra Tekoiterape Kuaaukaha Pavẽ
Eleanor Roosevelt oguerekóvo ipóre Yvypóra Tekoiterape Kuaaukaha Pavẽ karaiñe'ẽme.
Ñemohenda	Tekoiterape
Ratificación	10 jasypakõi 1948-pe
Omboheraguapy	Países de las Naciones Unidas
Henda	Tembiecharã:Geodatos FRA Parĩ, Hyãsia
	Wikisource Texto original: Declaración Universal de los Derechos Humanos
[editar datos en Wikidata]

Hetaite amandajépe, kuaaukahápe ha tembiapoukapýpe tetãitáguigua yvypóra tekoiterape rehegua oñe'ẽ jey umi tekopy yvypóra tekoiterape pegua oñemomarandúva peteĩháme upe Yvypóra Tekoiterape Kuaaukaha Pavẽme, taha'e ha'éva heko pavẽva, heko sasõva ha heko peteĩva, joja ha avave ñemboyke'ỹ, ha upe añete he'íva yvypóra tekoiterape ou joaju opa umi mba'e ikatúva ojejapo ha ojejapo va'erã. Ko'ãgaite, opa umi Tetã oikóva Tetãnguéra Joaju ipype omoañete peteĩnte jepe umi porundy jekupytyha tetãitáguigua tee pegua yvypóra tekoiterape rehegua, ha amo 80 % umi tetã pegua omoañete irundýnte jepe umi porundy pegua, he'iséva ko Kuaaukaha heko pavẽite ha opa umi yvypóra tekoiterape mayma tetãme.

Tetãnguéra Joaju: Tekopy tekorãnguéra hetatetãguigua pegua umi yvypóra tekoiterape pegua.

Kuaauka

Kuaauka Pavẽ he'iháicha oñembohasávo karaiñe'ẽgui guarani joparápe:

Akytã 1

Mayma yvypóra heñói hekosãsóva he hekojojáva marangatukuépe ha tekoiterapépe ha, oguereko oikoháicha jepy'amongeta ha ãngapy, oiko va'erã joyke'yrayhúpe oñondivekuéra.

Akytã 2

Mayma tapicha oguereko opa umi tekoiterape ha tekosã'ỹ ojeikuaaukáva ko Kuaaukahápe, oñembojoavy'ỹ mba'éichagua iñemoñáre, ipire sa'ýre; imeña rehe, iñe'ẽre, ijeroviapýre, iñeimo'a jokuaikuaáre, hetã oúva térã avano'õgui oúva rehe, ipirapire ñemono'õ rehe, heñói rehe téra oimeraẽ mba'e ambuéva rehe.

Ha avei, oñembojoavy'ỹ tapicha hetã jeiko jokuaikuaápe rehe, hetã hekorã rehe térã hetã jeiko tetãitáme rehe, hetã térã hetãvore, oimeraẽ tapicha oĩ upe tetã térã tetãvore hekorã guýpe, taha'e tetã hekosãsóva térã tetãvore ñeñapytĩva, hekosãso'ỹ térã oĩva tetã ambuéva ipoguýpe taha'e ha'éva.

Akytã 3

Mayma tapicha oguereko tekoiterape jeikovépe, tekosãsópe ha hekove ñeporangarekópe.

Akytã 4

Avavépe ndojeguerekói va'erã mbyayhu térã tembiguái ramo, tembiguái reko taha'e ha'éva ha tembiguái ñemu oñembotoveite.

Akytã 5

Avavére ndoikova'erãi ñembosarái vai térã ñambohasa asy, humano rekore ndojojáiva.

Akytã 6

Mayma yvypóra oguereko derecho ojehechakuaávo ichupe opaite handárupi ha'eha peteĩ máva leiduéra renondépe.

Akytã 7

Maymavaite: peteĩchante léi renondépe ha oguereko, mba'eveichag̃ua jeporavo'yre, derecho peteĩcha léi oñangarekóvo hese. Maymáva oguereko derecho peteĩcha oñeñangarekóvo hese. Maymáva oguereko derecho peteĩcha oñeñangarekóvo hese opaichag̃ua jeporavo ohóvagui ko Declaración cóntrape, ha opa ñeha'ã oikóvagui jeporavorã.

Akytã 8

Mayma yvypóra oguereko derecho oñangarekóvo hese hekoitépe tribunal kuéra oĩva hetãme, omo'ã haguáicha ichupe umi opyrũsévagui iderecho kuéra rehe oĨva constitución a léipe.

Akytã 9

Avavépe ndaikatúi mbaretépe reínte oñedetene, ojegueraha preso terá oñemosẽ hetãgui.

Akytã 10

Mayma yvypóra oguereko derecho, peteĩchapánte, ohendúvo ichupe idespáchope ha justicia ojerure haichaite, peteĩ tribunal oguatáva ojeheguiete ha oporolado apo'yva, oñemyesakãta java iderecho ha obligación huéra, ha avei ojehesa'yjóratõ oñembojáva hese tembiapo vai'éi cóntrape ohóva.

Akytã 11

1. Oñembojáro peteĩ tapicháre hembiapo vai hague, oguereko derecho oñepensávo hese nda'upeichaiha, nahesakãi aja ha'eha culpable; pe ñemyesakã oido va'erã tribunalpe, ha oguereko va'erã upépe mayma garantía oikotevẽva oñedefende hag̃ua.
2. Avavépe noñecondeva va'erãi ojapo térã ndojapói haguére peteĩ mba'endaha'éiva delito upe java, tetãpypegua léi térã tetãnguéra léipe guarã. Noñeme'ẽ va'erãi avei castigo pohyve léipe oĩvagui oiko jave delito.

Akytã 12

Ndaikatúj oimeháicha reínte ojeikévo peteĩ tapicha rekovépe, hóga, hogapy térã icarta kuérpade. Naikatúi avei ojepokóntevo héra térã herakuã porãre. Mayma yvypóra oguereko derecho léi oñangarekóvo hese ko'ãmba'épe.

Akytã 13

1. Mayma yvypóra oguereko derecho ou ha oheovo tetãpyre ha oiporavóvo moõoikóta peteĩ tetã ryepype.
2. Mayma yvypóra oguereko derecho osẽvo oimeraẽva tetãgui, taha e jepe hetãtee, ha upéi ou jevyo hetãme.

Akytã 14

1. Ojepersegui jave ichupe, mayma tekove ikatu oho oñemo'ã hag̃ua oimeraẽva tetãme.
2. Ko derecho ndaikatúi ojeporu persecución oúrõ justiciagui tembiapo vaikuére, térã ojeho rupi Naciones Unidas remiandu ha rembipota cóntrape.

Akytã 15

1. Mayma yvypóra oguereko derecho hetãvo.
2. Avavégui ndaikatúi ojepe'a oimeháicha reínte hetã derecho oguerekóvagui okambiávo upe hetã.

Akytã 16

1. Kuimba'e ha kuña maymáva, omendakuaaha tiémpo guive, oguereko derecho omdávo ha omoñepyrũvo peteĩ ogapy. Ko'ávara ndaikatúi of problema oúva raza, tetã, terã religióngui. Peteĩcha va'era 1 derecho kuéra menda reheguáva, oiko aja kupukue hikuái menda ryepype, ha evei sapyánte oñembyairõ upe imenda kuéra.
2. Menda ikatu oiko umi omendátava ambuéva añoite peteĩ ñe'ẽme upeverã, ojeheguiete, avave ojopy'yre ichupekuéra.
3. Ógagua ha'e avano'õ apyra ha ñepyrũete, ha oguereko derecho oñangarekóvo hese sociedad ha Estado.

Akytã 17

1. Mayma yvypóra iderecho oguerekóvo imbaèteéva, ha ha'eño háicha, ha avei ambuerkuéra ndive.
2. Avavégui ndojepe'a va'erãi oimeháicha reinte imbáe teéva.

Akytã 18

Mayma yvypóra oguereko derecho oñemonguévo ojeheguiete, iñaka, inconciencia ha ireligión he'i háicha ichupe. Ko deréchope oike ikatuha omoambue ireligión ha ijerovia, avei ohechaukávo ko'ãva ha'eño háicha térã ambuekuéra ndive,opavave renondépe térã ha'eñohápe, tekombo'e, térã jeiko upéva he'i háicha rupive.

Akytã 19

Maypa tapicha iderecho oguerekóvo ijidea ha iñeñandu tee, ha upéva oikuaaukávo ojejuru mboty'yre ichupe; ko deréchope oike avavépe nonnemolestáivo marandu ha opinión kuéra, ha avei oñemosarambivo ko'ãva opaite hendárupi, mayma tembiporu upevarã oiva rupive.

Akytã 20

1. Mayma yvypóra oguereko derecho ijatyvo oñondive ha ojapóvo joaju hapicha kuéra ñorairõ'yre.
2. Avavépe ndaikatúi ojejopy oike hag̃ua peteĩ asociaciónpe.

Akytã 21

1. Mayma yvipóra oguereko derechoijávo hetã resambyhype, ha'ete voi, yro katu hemimoĩngue, h'ae oiporavo va'ekue rupive.
2. Mayma tapicha oguereko derecho peteĩĩchapante, ohupityvo cargo público kuéra hetãme.
3. Mburuvicha kuéra omanda ha oisambyhy hag̃ua teta, tetãygua kuéra ome'eẽ ichupekuéra upe pu'aka. Ha ko tetãygua kuéra rembipota ojechauka va'erã elección ipotiva rupive,cada cierto tiempo oiko va'erãva, maymavaite ijahápem ha peteicha ivoto kuéra ovalehápe; avei avave oikuaa'yre mávarepa revota, ikatu hag̃uaicha avave nandejopyiupe jeporavo apópe.

Akytã 22

Mayma yvypóra, ha'erupi sociedad pegua, oguereko derecho pe sociedad oñangarekóvo hese. Upevaã pe hetã oñeh'ã mbaite va'erã, ha tetãnguéra oñopytyvõ va'erã, recurso ha organización tetã oguerekóva rupive, maymavaite ohupity hag̃ua hemikotevẽ económico social ha cultural, oiko hag̃ua ichugui persona añetete.

Akytã 23

1. Mayma yvypóra oguereko derecho omba'apóvo ojeheguiete hembiaporã, pe imba'apópe oñemongu'évo iporãve haguáicha, ha oñeñangarekóvo hese ani opyta trabajo'yre.
2. Mayma yvypóra oguereko derecho, mba'eveichag̃ua jeporavo'yre, pretelchante ojepagávo ichupe, peteĩchaterõ hembiapo.
3. Mayma omba'apóva oguereko derecho oganávo hekópe porã, oikokuaa haguáicha, ha'e ha hogaygua, idignidad humana ojerure háicha. Ndohupitypáirõ ichupe oimeraẽva medio pytyvõrã sociedad oguerekóvagui.
4. Mayma tapicha oguereko derecho ojapóvo sindicato ha ojoajúvo hapicha mba'apohára ndive, iñinterése kuéra odefende hag̃ua.

Akytã 24

Mayma yvypóra oguereko derecho opytu'úvo, ho'ureimivo nombaápoi jave; avei omba'apóvo omba'apo hag̃ua ha'óra pevénte, ha ivacaciónvo oguahẽ vove jepi tiempo, ha upe aja ojepagávo ichupe.

Akytã 25

1. Mayma yvypóra oguereko derecho oikove olgadomivo, ani hag̃ua ichupe voi, ha hogayguápe avei, ofalta ho'uva'erã, ipohã repyrã, iñemonderã, óga oiko hag̃ua, ha ambue mba'e oikotevẽva oikove hag̃ua. Iderecho avei oguereko seguro oñemongui ramo guarã imba apohágui, terã katu hasy, ndovalevéi, iména mano, itujaiterei, térã ambue mba'e rupi indojevale kuaavéi ramo guarã ojehe.
2. Sy ha mitãre oñeñangareko va'erã iporave haguáicha. Mayma mitã, omendáva oguereko derecho sociedad oñangarekóvo hesekuéra.

Akytã 26

1. Mayma yvypóra oguereko derecho ojehekombo'eukávo. Pejehekombo'e reínte va'erã, pe iñepyrũetépeguánte jepe. Pe tekombo'e jehai ha oñemoñe'ẽnte jepe hag̃ua, ha'e va'erã obligatorio. Profesión kuéra ha técnica ñeaprende, oĩva'erã enteroitépe ohupity hag̃uaicha. Umi universidad rupi ojeike hag̃ua, katupyry rehente odepende va'erã, ha mayma interesádope oñeme'ẽva'erã juruja.
2. Pe educación rembiaporã ha'eva'erã: tojapo tekove mayágui persona añetete, okakuaáva opáichavo. Omombarete va'erã derecho ha libertad ñemomba'e guasu. Oipytyvõ va'erã olhag̃ua jekopyty, ñoaguanta kuaa, joayhu, mayma tetã ha raza térã religión oñondive. Omboguata va'erã avei umi tembiapoukapy Naciones Unidas omoĩva oĩ hag̃ua tapiaite py'aguapy.
3. Sy ha tuvakuéra oguereko derecho itendondévo oiporavo hag̃ua mba'éichag̃ua educaciónpa oñeme'ẽta imitãnguérape.

Akytã 27

1. Mayma yvypóra oguereko derecho oparticipávo, avave ojopy terã ojoko'yre ichupe, incomunidad rekotee ñeñandukápe; ombovyávo ichupe umi tembiapokue porã hechapyrã; avei oparticipávo umi arandu pyahu oikévape, ha umi jeiko porãve ko'ãgarupi oúvape.
2. Mayma yvypóra oguereko derecho oñeñangarekóvo ichupe interese moral ha material oguerekóva rehe, ha'érupimba'epyahu terã ñe'ẽ yvoty, kuatia arandu térã tembiapo hecharamomby apohare.

Akytã 28

Mayma yvypóra oguereko derecho ojejapóvo ichupe hetãsme ha hetãnguéra apytépe, petef jeikoha oñemo'añatehape derecho ha libertd kuéra onnemoĩva ko Kuaaukahápe.

Akytã 29

1. Mayma yvypóra oguereko tembiaporã avano'õ ndive guarã, upépe mante ikatúgui okakuaa ha hi'aju tekoveite háicha.
2. Léi mante ikatu omoĩ linde ikatu'yva jahasa jaiporukuévo ñande libertad kuéra, ani hag̃ua ñapyru ñande rapicha derecho ha libertad rehe; avei jaiko hag̃ua moral ojerure háicha, orden público oipota háicha, ha peteĩ sociedad democrática reko py'aguapy oikotevẽ Háicha.
3. Ko'ã derecho ha libertad juéra mba'eveichvérõ ndaikatúi ojeporu Naciones Unidas oipota ha opensáva cóntrape.

Akytã 30

Mba'evepunto ko Kuaaukahápe oĩva noñentende va'erãi ome'ẽ Estádope, peteĩ aty térã peteĩ tapichápe, omoñepirũ ha omboguata hag̃ua algún tembiapo ikatúva omboyke peteĩva jepe umi derecho ha libertad kuéra oñemboysyva ko Kuaaukahápe.

Joaju okapeguávandi

• Tekove yvypora kuera maymayva derecho kuaaukaha