Florence Nightingale
Florence Nightingale ha’éniko heñóikuri Táva Florencia, Italia retãme, ára 12 jasypo ary 1820-pe. Itúva ha isy niko ikatupyry ha upéicha avei ndaha’éi ku oikotevẽguasúva rehegua hikuái. Mokõi iñemoñare: Partenope ha Florence. Oiko rire heta tetã Europa-peguáre og̃uahẽ ha opytaite hikuái Inglaterra retãme, oguerekohaguépe peteĩ óga neporãmbajepéva ha oikohaguépe vy’apavẽme.
Itúva oñangareko mokõive mitãkuñáre ha ohekombo’e porã chupekuéra. Upeichahápe ha’ekuéra omoñe’ẽkuri opaichagua ñe'ẽporãhaipyre ha oñembokatupyry avei papapykuaápe. Upe guive Florence opyta ohayhuete papapykuaa; ha he’íkuri oikotaha chugui papapykuaahára, jepémo isy ndohechaporãmbái upe mba’e, ndaha’éigui kuña uperõgua rembiaporã.
Ary 1837-pe, orekórõ 17 ary, oñandu Ñande Ru ñehenói ha upe guive Florence he’íkuri nomendamo’ãhái ha, omano meve, omba’apohata hapicha oikotevẽvéva rehehápe. Ary 1840-pe, Florence oguerekorõguare 20 ary, oñepyrũkuri oñemoarandu papapykuaápe ha pya’evoi itenondeve hapichakuéra apytépe. 5 ary rire Florence oiporavókuri ambue tape ha he’i ituvakuérape, amo hapópe, ha’e oikoseha Hasykatuvarerekuárõ. Isy ohendúvo upéva haimete omano. Imemby oikóva ikatéva apytépe oiporavõ peteĩ tembiapo oje’apo’íva. Ary 1849-pe, Florence Nightingale ohókuri Egipto retãme ha upépe oĩrõguare táva Alejandría-pe ohecha tasyo iky’aitereíva ha nahesãiva ha upe guive oñeha’ãkuri oñemoarandu ikatuháicha Hasykatuvarerekua kuaápe.
Ary 1850-pe ojevýkuri Inglaterra retãme ha upépe oisãmbyhýkuri (oñehepyme’ẽ’ỹre chupe) peteĩ tasyo michĩva ha oñangarekóva kuña añónte rehe. Upépe oĩrõ oñepyrũ Crimea Ñorairõ-pe ha vokóikema Florence oho upépe oikuaávo oĩhague heta hasykatúva oikotevẽva ñepytyvõre. Ohókuri hendive 38 kuña ha’e ohenoiva’ekue ha omoirũva chupe. Ary 1854-pe og̃uahẽ Turquía retãme ha upépe omopu’ãkuri ikatuháicha peteĩ tasyo mirĩ oñangarekohaguépe hetaiterei ñorairõhára hasykatúvare. Florence ohechakuaákuri upépe oĩha heta omanóva naipotĩrigui upe tenda oñeñangarekohápe hesekuéra. Florence omboguapypaite kuatiáre opa mba’e oikóva ha mba’érepa, mba’éichapa ha araka’épa hasykatu hikuái upépe og̃uahẽva. Ivirúgui ojogua hi’upyrã ha yva pyahu ha ipotĩva ha opa umi mba’ére umi hasykatúva okuerajey ohóvo hikuái. Oje’e hembiapokuéra rupive nomanoihague 5.000 ñorairõhára Inglaterra-ygua.
Ojevývo Inglaterra retãme ojehechakuaa ha oñeme’ẽ aguyjevete chupekuéra. Upéicha heñóikuri Hasykatuvarerekua pyahu ko’ág̃a jaikuaaháicha. Florence Nightingale-pe ojapyhýkuri peteĩ mba’asy oĩrõguare Crimea-pe ha upéva ogueraha chupe tupápe hi’aramano meve. Ndaikatúi opu’ãve ha hi’ári ndohechavéi. Imbaretégui, noñeme’ẽi ha upeichahápe omopu’ãkuri Nightingale Mbo’ehao oñehekombo’ehápe Hasykatuvarerekuarã. Hekove pukukue javeve Florence ohaijepe 200 aranduka hasykatuvarerekua ha tasyo rehegua rasami. Ha’e omanókuri táva Londres, Inglaterra retãme, ára 13 jasypoapy ary 1910-pe.
***
jehaijey- Ohai: David Galeano Olivera [1]