Turykía
Turykía (Turykiañe'ẽme: Türkiye), héra teéva Tavakuairetã Turykía, ha'e peteĩ tetã hekosãsóva ojejuhúva mokõi yvyvusúpe, ijyvy apekue pehẽngue tuichavéva Ásia Kuarahyreikeguápe ha vore imichĩva (para Mármara guive kuarahyreike gotyo) Európape, ko tetã yvy apekue oñemyasãi Anatólia yvyapýre ha Kuarahyresẽ Tarásia upe yvyapýpe ojeheróva Vaykã.
| Tavakuairetã Tuykía Türkiye Cumhuriyeti | ||||
|---|---|---|---|---|
| Tuykía | ||||
| ||||
|
Tetã Momorãhéi: İstiklâl Marşı (Tuykiañe'ẽme: «Sãso Jeguata») | ||||
.svg) | ||||
| Tavusu | Ankára | |||
| Táva tuichavéva | Estambul | |||
| Ñe'ẽ tee | Tuykiañe'ẽ[1] | |||
| Tetãygua réra | Tuykiagua | |||
| Tekuái reko | Tavakuairetã mburuvicharapépe | |||
| • Mburuvicha | Recep Tayyip Erdoğan | |||
| • Ombuekoviáva | Fuat Oktay | |||
| Tetã Amandaje | Gran Asamblea Nacional de Turquía | |||
| Hembiasakue • Mburuvi Otománo • Amandaje Guasu • Sèvres Jekupytyha • Lausana Jekupytyha • Tavakuairetã |
1299 23 jasyrundy 1920 10 jasypoapy 1920 24 jasypokõi 1923 29 jasypa 1923 | |||
| Yvy apekue | Ñemoĩha 36.º | |||
| • Opaite | 783 562 km²[2] | |||
| • Y (%) | 2.03 (2015)[3] | |||
| Tembe'y | 2816 km[2] | |||
| Y rembe'y | 7200 km[2] | |||
| Yvyty yvatevéva | Monte Ararat | |||
| Ava hetakue | Ñemoĩha 19.º | |||
| • Estimación | 83 614 362 hab. (2020)[4] | |||
| • Typy'ũ (est.) | 109[4] hab./km² | |||
| PIB (PPA) | Ñemoĩha 13.º | |||
| • Opaite (2019) |
 USD 2464 sua[5] | |||
| • Per cápita |
USD 29 326[5] (50.º) | |||
| PIB (nominal) | Ñemoĩha 18.º | |||
| • Opaite (2019) |
 USD 813 810 sua[5] | |||
| • Per cápita |
USD 9683[5] (66.º) | |||
| IDH (2019) |
0.820[6] (54.º) – Iporãite | |||
| Viru | lira turca | |||
| Ára | TRT (UTC+3) | |||
| ISO Jehero | 792 / TUR / TR | |||
| Tetã renda tee Ñandutíme |
.tr | |||
| Tetã pumbyry papapy |
+90 | |||
| Tetã puhoe papapy |
YMA-YMZ / TAA-TCZ | |||
| Tetã aviõ papapy | TC | |||
| Mba'yrumýi papapy tee | TR | |||
| COI Jehero | TUR | |||
| Opaite Tetã Yvýgui | ||||
| [editar datos en Wikidata] | ||||
Ijerére ojejuhu yvate kuarahyresẽ ngotyo Georgia, kuarahyresẽ ngotyo Ayméña, Irã ha Aservaijã, yvate gotyo Ukyáña yguasu vore para Hũme, yvate kuarahyreike gotyo Vugária ha Gyrésia, kuarahyreike gotyo Gyrésia ypa'ũnguéra para Ehéope, ñemby gotyo para Yvy mbytépe, Chípere yguasu vore, ha tetã Síria, ha ñemby kuarahyresẽ ngotyo Iráke. Para Mármara ombojei Anatólia ha Tarásia ha umi ypo'i Turykía pegua (Bósforo ha Dardanelos), ombojeíva Ásia ha Európa, upévare oje'e Turykía ojejuhuha mokõi yvyvusúpe.[7]
Ymaite guive ko tetãre ohasa opaichagua arandupy ha avano'õ yvy kuarahyresẽyguágui ha kuarahyreikeguágui, ko tetã ojejuhúgui Európa ha Ásia mbytépe ha ijerére oĩgui mbohapy yguasu. Ijyvy apekuére oiko hetaite avano'õ ambuéva ha mba'eguasúva, techapyrãme ititakuéra, Lídia, Urartu, Asíria, Péysia Mburuvi, Gyrésia Ymaguare, Rróma Mburuvi, Mburuvi Visantíno, Mburuvi Selujúsida, Mburuvi Otománo, upéicha avei yvy ojehechahápe yma guive umi avano'õ ha mburuvi tuicha oñorairõ ojuehe areite ipukukuévo.[8][9]
Turykía niko ha'e tavakuairetã oñesãmbyhýva jekopytyjoja rupi, ijokuái oñemyatyrõ 1923-pe oĩvove Mustafa Kemal Atatürk poguýpe, ho'a rire Mburuvi otománo, Ñorairõ Guasu Peteĩha pahápe. Upe guive, Turykía oñembojave jekupytýpe Európare ha Yvy pehẽngue kuarahyreikeguáre.[10][11]
Mandu'apy
jehaijey- ↑ «Türkiye Cumhuriyeti Anayasası» (en turco). Asamblea Nacional de Turquía. Archivado desde el original, el 1 de febrero de 2021. Ojehechákuri árape: 1 de febrero de 2021. «3. Madde: Devletin Bütünlüğü, Resmi Dili, Bayrağı, Milli Marşı ve Başkenti: Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli marşı "İstiklal Marşı" dır. Başkenti Ankara'dır»
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Turquía». CIA. Ojehechákuri árape: 6 de febrero de 2021.
- ↑ «Surface water and surface water change» (en inglés). Organización para la Cooperación y el Desarrollo Económicos (OCDE). Ojehechákuri árape: 31 de enero de 2021.
- ↑ 4,0 4,1 «Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2020» (en turco). Türkiye İstatistik Kurumu (31 de diciembre de 2020). Ojehechákuri árape: 6 de febrero de 2021.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 «World Economic Outlook Database, April 2019» (en en). Fondo Monetario Internacional. Ojehechákuri árape: 21 de mayo de 2019.
- ↑ «2020 Human Development Report» (en inglés) (PDF) pág. 347. Programa de las Naciones Unidas para el Desarrollo (PNUD) (2020). Ojehechákuri árape: 6 de febrero de 2021.
- ↑ Sabancı University (2005). «Geography of Turkey». Sabancı University. Archivado desde el original, el 7 de febrero de 2009. Ojehechákuri árape: 16 de junio de 2010.
- ↑ Mango, Andrew (2000). Ataturk. Overlook. ISBN 1-5856-7011-1. https://archive.org/details/ataturk0000mang_b0t1.
- ↑ Shaw, Stanford Jay; Kural Shaw, Ezel (1977). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Cambridge University Press. ISBN 0-5212-9163-1. https://archive.org/details/historyofottoman00stan.
- ↑ Reva Bhalla, Lauren Goodrich y Peter Zeihan (17 de marzo de 2009). «Stratfor: "Turkey and Russia on the Rise"». Archivado desde el original, el 23 de agosto de 2011. Ojehechákuri árape: 16 de junio de 2010.
- ↑ George Friedman (31 de julio de 2007). «Stratfor: "The Geopolitics of Turkey"». Archivado desde el original, el 10 de octubre de 2009. Ojehechákuri árape: 16 de junio de 2010.
Joajuha
jehaijey
|
Ahyganitã | Arávia Saudíta | Ayméña | Aservaijã | Chína Tetarã Retã | Arávia Emiráto Joapykuéra | Filipína | Hapõ | Horytáña | Índia | Indonésia | Irã | Irake | Israel | Jemẽ | Kambója | Kasahitã | Katára | Kirigitã | Kuáite | Kuarahyresẽ Timor | Láo | Lívano | Malásia | Mayndíva | Miama | Mongólia | Mburunéi | Nepal | Ñemby Koréa | Omána | Pakitã | Paletína | Rrúsia | Singapúra | Síria | Siri Lãka | Tajikitã | Tailándia | Tuykía | Tuykomenitã | Uvekitã | Varéĩ | Vangyladẽ | Vienã | Vutã | Yvate Koréa |
|
Alemáña | Andorra | Aservaijã | Ayméña | Áuteria | Aváña | Avekásia | Chekía | Chípere | Elovákia | Elovéña | Epáña | Etóña | Georgia | Gyrésia | Hĩlándia | Hungyria | Hyãsia | Irilánda | Itália | Ilándia | Kosovo | Kyoásia | Letóña | Liechytenteĩ | Lituáña | Luxemburgo | Yvate Masendóña | Malta | Mónako | Montenégyro | Moyndávia | Noruéga | Ndinamáka | Polóña | Poytuga | Rrumáña | Rrúsia | San Maríno | Sévia | Suésia | Suísa | Táva Vatikáno | Tavetã Joaju | Tetãnguéra Yvýi | Tuykía | Ukyáña | Véyhika | Vielorrúsia | Vónia ha Hesegovína | Vugária |