Ka'asapa

Ka'asapa Caazapá

[[Image:\|270px]] Tupao Ka'asapape
Tetã	Paraguái
Tetãvore	Ka'asapa
Távayguakuéra	22.372 ava
Ape távagui	944 km²
ISO
Yvatekue	155 m
Koordinasion	28°06′60″S, 56°23′60″W (G)

Ka'asapa oĩ ñembýpe táva Paraguáigua retãme. Oĩhína tetãvore Ka'asapame. Ko távape oiko 22.372 ava (2002 ary).

Táva Paraguáigua, Departamento Ka'asapa tavusu, opytáva 230 km Paraguaýgui.

Héra tee

Ou guaranígui "Ka'aguy jehasapa" he’iséva "ka’aguy rire"; guarani retãygua orovia rupi ka’aguy mboypýri Tupã, Fray Luis de Bolaños, oguerojera hague chupe.

Ymaitémi herava’ekue "San José de Caazapá".

Ojekuaa avei chupe “táva ipajéva ramo”, kuñanguéra neporãva ombotavyrai rupi mbohupa kuimba’évape.

Yvy rehegua

Yvate, kuarahy resẽ gotyo opyta kordilléra Ka'aguasu ha meseta central brasileña; ko sona yvatekue ndohupytýi 400 m, oĩ yvyty karapemimi arenisca pytãguigua ha yvytypa’ũ puku og̃uahẽva ysyry Paraná ypy peve.

Ko yvy tuichakue javeve ojaho’i ypety, ha’éva umi ka’aguy kakuaa opytáva yvy porã ári ha ojepysóva Vrasil ka’aguy guive.

Yvy oguejy ha ojupi upépe, yvy gotyo, kuarahy resẽ gotyo, ojejuhu yvype ndekakuáava; peteĩva Tevikuary, ysyry Tevicuary ha Tevikuarymi mbytépe; ko’ãva yvy karape henyhẽva sedimento-gui ha ndoheja guasúiva ohasa y, oipytyvõva oiko hag̃ua ñu, yvypasusũ, ha tenda kakuaa oĩhápe karanda’y, ñanandy tuicha, yvyra karapety, ha yvyra guasu pokã. Ysyry oĩva guive oñepyrỹ ysyry Paraguáipe.

Árarova

Ndahakúi ni naho’ysãi; jepive haku 21ºC, arahaku aja hakukue ojupi 37ºC, ha araro’ysã aja katu oguejy 1ºC peve. Oĩ umi departamento okyveha apytépe, upévare ko región iporã añetete vaka oñemongakuaa hag̃ua.

Demografía

Ka’asapápe oiko 23.996 tapicha, umíva apytégui 12.500 ha'e kuimba’e ha 11.496 katu ha'e kuña; péicha he’i Dirección General de Estadísticas, Encuestas y Censos.

Barrio ha distrito-kuéra

Oreko po "Barrio":

Barrio San Pablo
Barrio Santa Teresita
Barrio San Blas
Barrio San Antonio
Barrio San Roque

Ko’ápe oĩ tupã0'i ypykue, omopu’ãva’ekue franciscano-kuéra. Reducción Franciscana Ka’asapápegua tuicha mba’eterei Paraguái arandu ha rekópe g̃uarã.

Ka'asapa distrito oguerekó:

Rosario Guavira, San José, San José Mi, San Pedro Mi, Santa Teresita, Jaula Kue, Teniente Rojas Silva (Rojas Silva), Santa Lucía, San Francisco, Loma Clavel, Ñu Pyahumi, Paso Pindo ha Arasaty.

Hekoasa

Ko táva ofunda 1607-me Fray Luis de Bolaños Hernandarias omyakãramo guare mokõiha jey ko provincia, upéramo oiekuaa chupe San José de Tevikuarýramo. Fray Luis de Bolaños omotenonde oñepyrũ hag̃ua peteĩ reducción, oĩhápe kasíke ha ambue ha ypykuéva, upéichante avei franciscano-kuéra, ha ambueve ypykue reducción Itá pegua oipytyvõséva ypykuéra ojapyhy hag̃ua peteĩ tupã pyahu ha’ekuéra ogueraháva.

Ko tavusúgui oiko municipio 1872, ág̃a katu ojupi añetehápe distritoramo ley orgánica 1884 guare rupi ae.

Ekonomia

Ka’asapa tuicha mba’eterei tavaháicha tekombo’e ha industria rupi. Heta industria oreko omba’apóva eíra, aramirõ ha takuare'ẽ rehe.

Mba’yruguata

Ka’asapa opyta 230 km tavusu Paraguaýgui. Ymavémi opyta ha’eño mombyry, ha péva apañuãi ndetuichávami. Ferrocarril omba’apo gueteriramo guare, Maciel-pegua estación ombojoajúmi chupe Paraguay ndive.

Ko távape oñeg̃uahẽkuaa ruta II Mcal. Estigarribia (Paraguay guive) ha ruta VIII Blás Garay rupi (Cnel. Oviedo guive).

Turismo

Yvu hérava “Ykuá Bolaños” herakuãmombyry; mombe’upy hesegua omyesakã Fray Luis de Bolaños-ite voi oguerojera hague ko ykua, ypykuéra ojopyvaitereíramo guare chupe; jeko aretereíma ndokyvéi ha ypykuéra ojopy chupe ojuhu hag̃ua tape pe apañuãi renondépe Tupã ha’e omyasãiva pokatu rupi. Omombe’u háicha tapichakuéra upépe oikóva, ko yvu máramo ndahypáiva, jepéramo ndokyvéi puku, ha avei oipytyvõ oñembokívape.

Tupão ko távapegua oñemopu’ãva’ekue franciscano-kuéra tiémpope. Tupão’i San Roque, ambue techapyrã yma guare ohejava’ekue franciscano-kuéra, ko’ag̃aite peve iporãitemi gueteri.

Táva Ka’asapa hembiasakue heta, oguereko gueteri ko’ag̃aite peve óga oñemopu’ãva’ekue colonia aja pe tavaitépe. Ha’eva’ekue Reducción Franciscana apytépe pe tuichavéva Río de la Plata-pe.

Tapicha ojekuavéva upepegua

Ka’asapagua Paraguái Retã Tendotarekuái Eduardo Schaerer.

Tapichakuéra Ka’asapágua omomba’e guasu ha oguerohory ipehẽnguekuéra heñóiva’ekue ijapytepekuéra ha omomba’ehávo chupekuéra omoĩ herakuéra tape réraramo. Ramove tape oñemboherava’ekue, tape tuichavéva pe távape, oĩhápe Palacio de Justicia, oraha "Dr. José de Jesús Aguirre" réra. Iteindyra, Antonia Aguirre, ambue tapicha ojekuaa mombyrýva, ndaha’éi Ka’asapápe año, ojekuaaParaguái tuichaha javeve avei. Dr. Aguirre, ha’eva’ekue pa’i jesuita, psicólogo peteĩha omohendava’ekue Test Psicológico Europa-gua Paraguái rekóre.

Referencias

Geografía Ilustrada del Paraguay, Distribuidora Arami SRL; 2007.
Geografía del Paraguay, Primera Edición 1999, Editorial Hispana Paraguay SRL