Kiveve

Kiveve ha'e peteĩ tembi’u he’ẽmbýva oje’uséva ha héva tetãyguára rembi’u Paraguaigua ojejapóva andaigui, Paraguáipe ojehero guaraníme: “andai”.

Ko tembi’u he’ẽ asuka hypy’ỹ ha hatã nungáva.

Ko tembi’u tuicha mba’e Paraguái, rembi’u yma apytépe, ha umi mba’e araháva rupi, oreko hetaita caloría ha proteína. Ko mba’e hapo mombyry ha ko’ága ciencia ohechauka porã.

Moõguipa ou héra

Pe téra “kiveve” guaraníme he’ise pytãngy. Pe “andai”, yva ojeporúva ojejapo hag̃ua ko tembi’u Paraguáipe oje’eháicha “pytãngy sa’yju” oñembohéra “kiveve” (pytãngy) ko tembi’u.

Pe ñe’ẽ “kiveve” ningo távayguakuéra apytépe ojeporu ojehero haguã tapicha iñakãpytãvape, péva omoañete pe ñe’ẽ he’iséva.

Mba’emba’épa oñeikotevẽ

“Kiveve” oñembosako’i haguã ijeporu ko’ã mba’e: andai, y, ñandyry, sevói oñembyasa’ipyre, kamby, juky hesa guasúva, asuka, avatiku’i ha kesu pyahu.

Mba’éicha oñembosako’i

Péicha oñembosako’i “kiveve”: oñembopupu pe andai ojepiro pyre y oñembopupúva peteĩ mba’yrúpe ha upéi oñemboty kóva. Upéi oñembyaku ñandyry ha oñembopytã pype sevói.

Uperire oñembojehe’a andai oñemongu’i porã rire kamby, 0 asuka, juky ha avatiku’i ndive, kóva ojeity mbeguetakuva’erã pype ku okýramo guáicha.

Oñembojy aja ojepyvuva’erã pytu’u’ỹre 10 aravavo’i pukukue rupi térã pe avatiku’i ojy porã meve. Amo ipahápe oñemoĩ pype kesu oñeipehe’ãmbyre ha oñenohẽma tatágui. Ko tembi’u oje’uve so’ope so’oka’ẽ ndive hamba’e, ága katu ikatueténte avei oje’e ha’eño, tembi’u ári.

Ambue marandu

Ymave “kiveve” oñembojy haguã ojeporu peteĩ mba’yry yvyguigua hérava ñaopyrũ. Ho’uva’ekue ko mba’yrúpe oñembojypyre he’i péicha oñembojypyre hevehapea amoa.

Aranduka ojeporuva’ekue

• “Tembi’u Paraguay” de Josefina Velilla de Aquino
• “Karú rekó – Antropología culinaria paraguaya”