Língua geral
Língua geral (Poytugañe'ẽme: Ñe'ẽ pavẽ) niko peteĩ tupi ha guarani ñe'ẽ oñeñe'ẽ akue Pindoráma retãme saro'y XVII pahápe guive ha saro'y XX meve, ko'ãga katu noñeñe'ẽvéima. Ko ñe'ẽ ou tupi ñe'ẽgui, oñemoambuévo ha ojejoparávo ambue tupi ha guarani ñe'ẽre. Oñembovo mokõi ñe'ẽ ambuéva: ku língua geral amazônica (oñeñe'ẽvagui Amasónape) ha língua geral paulista (oñeñe'ẽvéva São Páulo retãvorépe ha ijerére). Upe ñe'ẽ Amasonagua oñemoambue ha saro'y XIX guive omoheñói ko ñe'ẽ ko'ãgagua héra ñe'ẽngatu (nheengatu), oñeñe'ẽitéva Pindoráma rembe'y Venesuéla ha Kolómbia rehe.[1]
Heta ñe'ẽngue Pindoráma poytugañe'ẽme ou ko língua geral pegua, upéicha avei heta táva réra ha tetãvore réra, techapyrãme oĩ Aricanduva, Batovi, Aracu, Amapa ha heta ambuéva.[2]