Okẽndusu:Avañe'ẽ

Mba'éichapa, tereguahẽporãite

Avañe'ẽ Rokẽndusúpe

Avañe'ẽ ombohéra hikuái umi guaranikuéra pe iñe'ẽ teépe. Guarani ha'e peteĩva umi te'yikuéra Amérika-gua ñe'ẽnguéra apytépe hetave iñe'ẽhárava, oñemohendáva irundy tetãnguéra iñambuévape (Paraguái, Argentina, Volívia ha Pindoráma). Avei, ha'eñoite ojehechakuaáva ñe'ẽ teéramo peteĩ tetã Ñembyamérika-guápe.

Tupi ha guarani ñe'ẽ aty guasu rehegua, oguereko hetáichagua ñe'ẽnunga, upéicharõ jepe oĩ jekupyty ijapytepekuéra ha heta mba'épe ojojogua ko'ã ñe'ẽnungakuéra.

Avañe'ẽ ha karaiñe'ẽ ha'e Paraguái retãme ñe'ẽ tee ary 1992 guive. Japypateĩ 2006 guive ha'e avei ñe'ẽ tee Mercosur-pe, karaiñe'ẽ ha poytugañe'ẽ ykére.

Emoñe'ẽve...

Mba'e reikuaaverã

Ñe'ẽpykuaa Guaraníme

Ñe'ẽpykuaa niko ñe'ẽkuaaty vore ohesa'ỹijóva opaite ñe'ẽ -peteĩ ñe'ẽtegua- he'iséva, yma guive ága peve. Iporã jaikuaa oĩha ñe'ẽ he'ise va'ekue peteĩ mba'e ñepyrũrãme ha upéi katu iñambuepaitéva he'isévape; oĩháicha avei ñe'ẽ naiñambuéiva upe he'isévape.

Jaikuaaháicha, avañe'ẽ oheja hapykuére Amérikape hetaiterei ñe'ẽme, ombohérava tetã ha táva, jepémo umíva ko'ág̃a rupi, oñemoñe'ẽ ha ojehai iñambuéicha. Péicha: “Para-guái” (ha'éva Para-gua-y), Japeju (ha'éva Y-ape-ju), Uruguái (ha'éva Ũrugua-y) ha Itamarati (ha'éva Ita-marã-tĩ).

Ja'ekuaa avei guaranikuéra oherohague opa mba'e oĩva hekohápe. Ka'avo térã mba'ehekove'ỹva, ohero hag̃ua guarani oipurúkuri ñe'ẽpehẽtai upeigua "ty (ndy)" ohechauka hag̃ua umi mba’e aty. Péicha umi tenda:

Kurupa'y hetahápe, ombohérakuri kurupa'yty.
Ky'ỹi hetahápe ombohérakuri ky'ỹindy.

Mymba ha ava hetahápe katu, guarani oipuru ñe'ẽpehẽtai upeigua "kua". Péicha, techapyrãrõ:

Jaguarete hetahápe, ombohérakuri jaguaretekua.
Kamba hetahápe, ombohérakuri kambakua.

Eikuaave...

Ñe'ẽpoty avañe'ẽme

Panambi Vera

Panambi che raperãme
Resẽva rejeroky
Nde pepo kuarahy'ãme
Tamora'e añeñotỹ

Nde réra oikóva ku eíra saitéicha che hay'okuápe
Ha omohe'ẽva chéve amboy'úvo che resay
Ku ñuatĩndy rupi ñu ka'aguýre ñemoñahápe
Iku'ipáva che ánga che pópe huguy syry

Reguejy hagua che pópe
Aikóva anga romuña
Ha torýpe torypápe
Che áripi rehasa

Panambi ndéichagua Tupã rymba poku oime iporãva
Resẽ yvytu ndive che yvotytýre ndesaraki
Remimbivérõ ko che resápe remimbipáva
Tove mba'éna nderapykuéri tañehundi.

Ohai Manuel Ortiz Guerrero, emoñe'ẽve ko'ápe.

Okẽndusu ambuéva


Guarani rokẽndusu	Paraguái rokẽndusu	Ñemby Amérika rokẽndusu	Karaiñe'ẽ rokẽndusu