Villa Hayes

Villa Hayes Villa Hayes

Gobernación de Presidente Hayes
Tetã	Paraguái
Tetãvore	Presidente Hayes
Távayguakuéra	57.217 ava
Ape távagui	20.002 km²
ISO
Yvatekue	55 m
Koordinasion	25°06′00″S, 57°34′00″W (G)

Villa Hayes peteĩ tavusu Paraguáigua, tetãvore Presidente Hayes táva guasu, ojekuaáva “táva po héravape”.

Ko’ág̃a oraha téra orekóva oñemomorãhavo karai Rutherford B. Hayes-pe, omoañeteva’ekue kuatia laudo Paraguáipe ou porã háichal.

Ararova

Arahaku jave hakukue og̃uahẽ 44°C-pe ha araro’y jave katu 0°C-pe. Hakukue oñemombytekuaa 26°C-pe.

Yvykuaa

Villa Hayes oĩ Ysyry Paraguái rembe’ýpe, ha opyta 31 km. Táva Paraguaýgui.

Demografía

Villa Hayes –pe oiko 19.001 tapicha, umíva apytégui 10.071 kuimba’e ha 9.930 katu kuña, he’iháicha Censo Guasu ojejapova’ekue ary 2002-me. Tavaitépe oĩ 2.049 tapicha ha okahápe katu 16.592.

Tapichakuéra oikóva Villa Hayes-pe apytépe ojehechakuaa heta etnia: heta oĩ ypykue, avei Europa guare ñemoñare, menonita-kuéra ha paraguaigua.

Ypykuéra oikóva upépe hína umi nivaclé, toba maskoy, angaite, guana, maka, chamacoco ha toba qom.

Iglesia de Villa Hayes de la Virgen de la Victoria

Ekonomia

Villa Hayes-pe oĩ pe usina siderúrgica ACEPAR “Aceros del Paraguay”.

Tapichakuéra Villa Hayes-gua omba’apove mymbañemoñáme, ha sa’ive kokuépe.

Vista de un Barco en el Río Paraguay, desde el mirador de Villa Hayes

Turismo

En Villa Hayes-pe opyta Museo Histórico de la Ciudad, ojehechaukahápe ao, mboka, fóto, ha tembiporu Chákope Ñorairõ guare. Upéichante avei moneda yma guare ha mymba Chako yvýpegua oñembopirupyre.

Táva okarusúpe Ñorairõ aja oĩva’ekue Hospital de Sangre.

Umi ogaguasu ko táva peguagua ñanemomandu’a yma guare rehe. Tupão oñemomorãhápe Virgen de la Victoria ha’e avei peteĩ tenda turistico.

Opaite ary ojejapo Festival del Acero, ojehechaukahápe opaichagua artista ohechaukahápe ikatupyry.

Escuela Rutherford B. Hayes

Oĩ peteĩ ta’anga’ita Rutherford Hayes rehe mandu’aháramo ha ambue katu Benjamín Aceval rehe mandu’aháramo avei Ysyry Paraguái rembe’ýpe.

Henondépe, peteĩ tape mboypýri, opyta Departamento Presidente Hayes Gobernación ha Facultad de Ciencias Económicas (FCE) Universidad Nacional de Asunción róga peteĩ.

Yvyty ndaijyvatetéiva Galván ha Confuso, ha avei Patiño ñu ha Reserva Natural Parque Tinfunqué-pe oĩ heta mymba ka’aguy ha upéichante avei ka’avo Paraguái mba’éva.

Peteĩ óga yma 1870-pe guarépe oku’e Centro Cultural Melodía, omopu’akãva’ekue Gral. Bartolomé Mitre paraguajokuéra ho’ava’ekue ipopekuéra Ñorairõ Guasúpe, ha omyakã ityvýra Julio Mitre. Ko óga ojereko patrimonio histórico-ramo ha py’ỹinte temimbo’ekuéra arquitectura oñemoarandúva tetãpy tuichakue javeve ou ohecha. Ko Centro Cultural oreko peteĩ arandukakoty ha avei koty informática rehegua ha oñemboguata oñemombarete potávo tekombo’e ha arandu.

Hekoasakue

Ijypyrãme herava’ekue “Amancio Cué”, upe rire, ofunda 1786 -me, reducción jesuítica-ramo pa’i Juan Francisco Amancio González ha Escobar (Amancio González) ombohérava chupe “Reducción Melodía” ojegueromandu’ahávo Gobernador Pedro Melo de Portugal-pe.

Oñefunda jey ary 1855 Carlos Antonio López omanda aja, 120 ogapy, oĩhaguépe 410 colono Francia-gua ha oñembohéra “Nueva Burdeos”, katu péva ndoguatái ha ambue arýpe oñefunda jey ha oñembohéra “Villa Occidental”. Guerra de la Triple Alianza opa rire opyta Argentina soldado-kuéra pópe ha ombohéra chupe hikuái “Villa Argentina”.

Ex Hospital de Sangre, hoy plaza de la ciudad

Oñembohéra “Villa Hayes” decreto orahava’ekue tendota Cándido Bareiro reraguapy 13 jasypo 1879-pe ojegueromandu’ahávo karai EE.UU Rendota Rutherford Hayes; kóva pe 13 jasypateĩ 1878-pe, omombytéramo guare Argentina ndive apañuãi opa rire Guerra de la Triple Alianza, osẽ Paraguái ládo Chaco yvy jára teéramo pe ysyry Verde ha Pilcomayo mbytépe.

Oiko guive upe mba’e, oñembohéra "Villa Hayes", ymave ojekuaa rupi chupe "Villa Occidental" ramo; péva oĩva’ekue mburuvichakuéra ojeheróva Territorio Nacional del Chaco rembiapo renda sapy’aguáramo. Ko yvy oĩva’ekue Argentina poguýpe ojepysóva ko’ág̃agua provincia Chaco ha Formosa, avei yvy opytáva ysyry Río Pilcomayo ha Río Verde opytajeyva’ekue Paraguái yvýramo pe arbitraje ko’ag̃aite oñeñe’ẽ hague rupi.

Mba’yruguata

Oñeg̃uahẽkuaa ko távape Ruta IX “Carlos Antonio López” térã “Ruta Traschaco” rupi. Umi empresa mba’yruguata rehegua tuichavéva oñeg̃uahẽ hag̃ua táva illa Hayes ko’ãva: Línea 46 ha 5.

Referencias

Geografía Ilustrada del Paraguay, Distribuidora Arami SRL; 2007. ISBN 99925-68-04-6
Geografía del Paraguay, Primera Edición 1999, Editorial Hispana Paraguay SRL