Kosereva

Kosereva oĩ umi “postres típicos” tavaygua rembi’u apytépe Paraguáipe ha, ambue tembi’u he’ẽ juky ha he’ẽ asukávaicha, oreko heta proteína, mba’e hapo mombyrýva ha ciencia ohechauka porãva ^[1].

Ko tembi’uhína peteĩ mba’e he’ẽ ojejapóva “cascos”-gui, péva he’ise, pe narã hái (Guaraníme, “Apepu”) a pirekue atãme, oñembojýva eira hũ ndive.

Kóva peteĩ mba’e he’ẽ ndajaroviaseivavoi, ha’e he’ẽre ha ojejapógui mba’e háivagui. Ojejapopa rire opyta haivy’asy ha hi’acido’imi.

Moõguipa ou héra

Téra “kosereva” ou epañañe’ẽgui “conserva”.

Péva ojekuaa oĩ rupi kuatia ohechaukáva umi conquistador España-gua ouva’ekue Paraguáipe colonia aja, ipukuva’ekue sa’ary XVI ha sa’ary XIX peve (Paraguái isãso meve España poguýgui 1811)-me, oñongatu hag̃ua ko’ã yva oikytĩmi mbytépe ha ombojy eira hũme.

Pépe oñepyrũ ko mba’e he’ẽ oje’úva tembi’u ári ha héra avei.

Mba’emba’épa oraha

Oñembosako’i hag̃ua kosereva yma guare ojeporu jehe’apy hasy’ỹetéva ijuhu narãnguéra hái (hi’aju porãva), asuka heta porã, eira hũ ha y heta porã avei.

Mba’éichapa oñembosako’i

Ñepyrũrã ojepiro sa’i’asy pe narã ikatuháicha ha pe hi’a ome’ẽha peve. Oñemboja’o mbyte rupi ha ojepe’a ipire pererĩngue (pire pererĩmi ojaho’íva yva’a ha kumandakuéra, parral’áicha, habichuela, etc.) ha ojejohéi jeyjey.

Péicha ojejapo rire, umi narã ojehejava’erã y ro’ysãme 24 aravo rupi, ha oñembopyahumimi pe y káda 2 térã 3 aravo. Ohasa rire aravo oje’eva’ekue, oñemoĩ peteĩ kaserólape ha oñemoinge jey y ro’ysã oñemohe’ẽ asukapyrépe. Oñemboty pe mba’yru ha oñemoĩ tatápe opupu peve ha upéi oñenohẽ jey pégui.

Ojejohéi jey umi yva y ro’ysãme, ojejopy vevuimiva’erã pevarã peteĩteĩ ha ojeity jey y ro’ysã upe mboyve oñemoĩ haguépema eira hũ.

Oñemoĩ jey tatápe pe kaserola ojeporuva’ekuépe voi, péva oñembotyva’erã. Ojeheja opupu mbarete porã peteĩ aravo’i pukukue ha oñenohẽ jey tatágui ha péicha oñemohu’ã pe iñembosako’i.

Ambue marandu iporãva ojekuaa

Pe kosereva oñeñongatu areséramo oñemoĩva’erã pype, oñembosako’i aja, hetave asuka ha eira hũ.

Ymave ko tembi’u oñeñongatúmi mba’yru’i yvyguiguápe, avei kambuchípe.

Ambue marandu

↑ Oĩ tapicha arandu ohapykuehóva Paraguái rekoasa he’íva opaite tavaygua rembi’u oñembosako’íva ogapykuérape pe Ñorairõ Guasu Paraguái Triple Alianza (Argentina, Brasil ha Uruguay, 1864 guive 1870 peve) renondépe oikova’ekue opa rire, hetaiterei caloría orekoha, pe ñorairõ guasu ojukaparaiva’ekue Paraguái ñemoñare rapykuerépe sa’ieterei tembi’u oĩ rupi, ha upévare tembi’ukuéra oreko heta proteína, ojehecha pype ipokãha.

Moõguipa oñenohẽ marandu

“Tembi’u Paraguay” de Josefina Velilla de Aquino
“Karú rekó – Antropología culinaria paraguaya”, de Margarita Miró Ibars

Joaju okapeguávandi

Consumer

[1] Oĩ tapicha arandu ohapykuehóva Paraguái rekoasa he’íva opaite tavaygua rembi’u oñembosako’íva ogapykuérape pe Ñorairõ Guasu Paraguái Triple Alianza (Argentina, Brasil ha Uruguay, 1864 guive 1870 peve) renondépe oikova’ekue opa rire, hetaiterei caloría orekoha, pe ñorairõ guasu ojukaparaiva’ekue Paraguái ñemoñare rapykuerépe sa’ieterei tembi’u oĩ rupi, ha upévare tembi’ukuéra oreko heta proteína, ojehecha pype ipokãha.

[1]