Luisõ

Luisõ, (Luisón karaiñe'ẽme), ha'e peteĩ mymba jaguape ojoguáva, kóva ivai, hesa overa hendy ha hague hũ. Pyharepytepe ara'apy ha arapoteĩpe osẽ oheka tekekue. Hea pytã ha hyãkua vai.

Luisõ - Museo Ramón Elías, Capiatá

Umi imembya pokõiva kuimba'e pe pokõiha memby oiko chugui Luisõ oikóvove mitã rusu.

Mombe'uguau

Luisõ ha'e Tau ha Keraná memby pokõiha, kóva ari ho'a pe mba'e vaí oguerekóva umi itajyrakuéra. Héra omondy'i vaíeterei. Kóva oĩme umi tekove ha mano rape mbytepe. Kóva ha'e pe vicho omongyhyjeveva umi pokõi mombe'ugua'u apytepe.

Umi ambue mombe'ugua'ukuéra oñangareko itakúva ha mba'eheta rehe, oñangareko mymbakuéra ha ka'avo ha ka'aguyre. ambue oĩ omondava mitã ha ombotavy ha ho'uva, Luisõ ha'e pe ivaivéva pe'ava apytepe, ndaipóri mba'eve ivaivéva umi guaranípe guarã ko mombe'ugua'u vaietégui.

Ojereko pyhare pytepe jave araapy ha arapoteĩ Luisõ osẽ, oñemomba'e umi tavakuérare, tekoha ha tavaguasure, Luisõ oheja pe itekove yvyporá icha oiko hag̃ua chugui peteĩ jagua ivaíetereiva, ha'i ha'imbeva ohekava umi te'ongue ikatu hag̃ua oñemombo hi'ari ha ho'u hag̃ua ho'o. Pyharekue pytepe osẽ oheka yvyporákuérape ojapo hag̃ua chuguikuéra Luisõ, kóva ojapo hag̃ua ohasa ãra ko'ava retyma guy'ipi térã ohere'i ãra chupekuéra isyvape. Jagua aty oikojipi hapykueri ha oñarõ chupe mombyryguy okyhyje haguére chugui. Peteĩ mba'e ne oiko hendive.

Ojehechaháicha

Luisõ ojere mombe'ugua'upe ha umi he'iva "ojehechaha Luisõpe" he'i ha'eha peteĩ jagua tuicháva, ivaietereíva, ipire hũva, ipo'íva, imbaretéva, ha 3 ikuã ipýpe, oguata irundy ipýpe, ndoguerekói huguái, hesa pytã tuguýicha ha iñakãrague yvypóra mba'eichagua.

Luisõ osẽ pyharekue umi 11:00 ha 12:00 pyharekuepyte-pe, osẽ oho tyvytykuérape ho'u hag̃ua umi omanóva retekue ha so'o, avei kokuépe ho’uhápe ryguasu ha tekaka, ha katu hembi’u ohayhuvéva ha’e yvypóra mitãra'y.

Mburuvicha guasu ha ñemongarai

Paraguái ha Arahentínape oi peteĩ jepokuaa umi oikóva upépe ojerure mburuvicha guasu tetãme omongarai hag̃ua imemby pokõiha ani hag̃ua heñói peteĩ Luisõ, ko jepokuaa oñepyrũ ojejapo 1907 guive, hake heta familia ojuka mboyve imemby pokõiha okyhyjégui pe añaretãygua péva oiko Paraguáipe.

Ehecha avei

• Ao ao
• Jasy Jatere
• Teju Jagua
• Mbói Tu'ĩ
• Kurupi
• Moñái
• Tau
• Kerana
• Mombe'ugua'u
• Ñande Ypykuéra