Máxima Lugo
Máxima Lugo niko heñoi’akue táva Villeta-pe, ára 30 jasypokõi ary 1925-pe. Kuña Paraguaiete hekópe omba’apo kane’õ’ỹre ñane mba’e teetére, upéicha avei ojepytaso ha omyasãi mbarete ñane ñe'ẽ Guarani. Kuña heko jejepo’ỹ ha ipy’aguasúva, ijupevoi oñehekombo’éva. Ogueraha imba’ekuaa ñane retã tuichakue javevére ha upéicha avei ambue tetã rupi.
| Máxima Lugo | |
| Téra teñõikua | Máxima Lugo |
| Teñõi | 30 jasypokõi, 1925-pe Villeta, Paraguái |
| Mano | 21 jasypo, 1991-pe Paraguái |
| Nacionalidad | Paraguaya |
| Área | Ñoha'ãnga |
| Tembiapokue | "Un traje para Jesús", "Locos y divertidos", “La leyenda del karáũ” |
Ary 1938 guive ndopytu’úi hembiapópe. Ohechauka imba’ekuaa Hermanos Larramendia, Herminio Giménez, Leonardo Alarcón, Santiago Cortesi, Demetrio Ortiz, Melga Chase, Hermanos Cáceres, Amalia Benítez, Chiquita Meza, Félix Fernández, José L. Melgarejo, Ramón Gamarra, Silvio Rivas "Pánfilo", Juan Bernabé ha Dora del Cerro ndive ha hetaiteve ambue tapicha katupyry ndive. Iñe’ẽ ryapu oñehendu avei Radio Teleco, Stentor, Nacional, Guaraní, Ñanduti, Paraguay, Cáritas, Comuneros ha upéicha avei Radio Splendid, táva Buenos Aires, Argentina-pegua ha Radio Cardes, táva Montevideo, Uruguaypegua.
Ñoha’ãngápe niko Máxima Lugo ha’ehína Roque Centurión Miranda ha Julio Correa remimbo’ekue. Correa ndive oike omba’apo ñoha’ãngápe 1943 guive. 1959-pe ojapo ñoha’ãnga pukarãva Luis Alberto del Parana ndive; 1967-pe ojapókuri peteĩ ñoha’ãnga hérava “Un traje para Jesús”; 1969-pe, omba’apókuri “La leyenda del karáũ”me, Roque Sánchez ñesãmbyhy rupive; ary 1973-pe ojapókuri “La comisaría” ha 1977-pe ojapókuri opaichagua ñoha’ãnga Los Compadres: Alvarez Blanco – Rojas Doria atyha ndive. Avei omba’apo ta’ãngambyrýpe. Upépe ojapókuri ñoha’ãnga
Omotenonde ha omoñepyrũ pe ñoha’ãnga okára. Máxima Lugo niko upe oipepirũva’ekue José Ka’ípe (Teodosio Ayala Ferreira) ojapo hag̃ua hikuái pe ñoha’ãnga okára. Hendive ha Dora del Cerro ndive, ary 1962 guive, oikundahákuri ñane retã tuichakue javeve oikuaaukávo José L. Melgarejo rembiapokue porãita; ha upéicha omoñepyrũ hikuái upe ñoha’ãnga aty hérava “Teatro Popular Ymaguare”.
Tito Chamorro ohenóikuri chupe omba’apo hag̃ua “La clase de órgano”-pe, oisãmbyhýva Juan Carlos Maneglia. Upéva oĩkuri umi hembiapo paha apytépe. Hekove pukukuépe ohayhu ha omomba’eguasu opaite hembiapo ha ñoha’ãnga ojapóva. Oiko opavave hapicha mba’apohára pehẽnguéramo, ha upéicha avei, hekove potĩ, kuñaháicha, opytáma techapyrãrõ opavave ñane retãyguápe g̃uarã. 13 ary oguereko guive he’i ñe’ẽpoty, ojapo avei ñoha’ãnga, omba’apókuri pukoekuérape ha avei opurahéi. Ombosako’i ha omoheñoi Revista Folklórica Femenina, oĩjepe hetaiterei vy’aguasúpe ha avei heta tekora’ã jehechaukápe.
...
jehaijey- Ahechakuaávo Marlene Sosa Lugo-pe, Máxima Lugo membykuña, isýicha, ohayhu añetéva Paraguay reko ha Guarani ñe’ẽ [1].