Tajasu

Tajasu (karaiñe'ẽme: martinete común, guaco, lasioñe'ẽ: Nycticorax nycticorax guyra porã hesaitéva, oiko oñehenduka pyharekue, iñakã, ilómo, ipepo ha huguái hũ kangy ha ipara’i hovyũ. Oñomoirũ aty’ipe oiko hag̃ua.

Nycticorax nycticorax
Nycticorax nycticorax
Tekovekuaaty ñemohenda
Tavetã:	Animalia
Pehẽ'a:	Chordata
Jueheguasã:	Aves
Tekovety:	Pelecaniformes
Juehepehẽ:	Ardeidae
Jueheguaty:	Nycticorax
Juehegua:	N. nycticorax Linnaeus, 1758
Tenda oĩva
ñemongakuaa.      umi área ro’y.     oime opa arýpe.
[editar datos en Wikidata]

Ojehechaháicha

Ha'e peteĩ guyra ipukúva (60 ha 65 cm). Ijajúra ndaipukúi, ojekuaa hesa pytãha, hague iguypegua isa'y hũngy, pe ijajúra katu morotĩ terá hũngy. Hova, ahy'o ha hyeguy imorotĩ. Iñakã ári ha iñaka kupépe hũ. Avei umi okakuaávape ojehecha mokõi térã mbohapy hague iñakãme, ipukuvéva umi kuimba'épe.

Ipy sa'yju, pe itĩ ndaipukuetéiva, hovyũ oñepyrũhápe ha upéi hũ memete.

Umi imitãvéva isa'y marrõ ha morotĩ, hesa katu sa'y eíra térã sa'yju. Ijatukupe ndahaguéiva oguereko mboyve peteĩ ary.

Oikohápe

Ko guyra oikohápe ha'e yno'õ y jukýva, pe tajasu N. n. hoactli oiko Amérika-pe, Kanada guive Patagonia peve. Pe N. n. nycticorax oiko Európa, Ásia ha Áfrika-pe ko guyrakuéra Eurásia-pe ohasa pe araro'y Áfrika-pe. Ásia ñembýpe ha Amerika-gua katu Méhiko-pe, ha Amérika Retãvorekuéra Joaju ñembýpe ha Mbyte Amérika-pe.

Teko

Hembi'u

Tajasu ho'u pira, teju ha ka'avo, ikatu avei ho'u anguja.

Ñemoña

Ko guyra oguahẽ hikuái umi yvy ojapohápe haity. Umi kuimba'e ojapo peteĩ jeroky ojuhu hag̃ua hembireko, upéi ojejapo pe haity yvyra rakãme térã peteĩ javoráipe. Upépe ombo'a jasypokõi guive jasypoteĩ meve, omoĩ mbohapy térã irundi rupi'a, pe sy ha pe túva omongarúta ha omongakuaáta pe imichĩvape. Ituichávo ohóta hikuái ha oujeýta oke hag̃ua.

Yvypóra arandupýpe

Chíloe-pe (Chíle) ojereko kóva ha'eha peteĩ ome'ẽva umi pajevai marandukuéra, pyharekue opuka o osapukai.

Volívia-pe oĩ peteĩ táva hérava Guaqui, ko guyra osapukái hague upéicha.