Tovatĩ

Tovatĩ '
[[Image:|270px]] '
Tetã	Paraguái
Tetãvore	Kordilléra
Távayguakuéra	26.625 ava
Ape távagui	km²
ISO
Yvatekue	91 m
Koordinasion	25°16′00″S, 57°19′00″W (G)

Tovatĩ ha'e peteĩ táva oĩva tetãvore Kordillera-pe, 63 km imombyrýgui Paraguaýpe ha 17 km imombyrýgui, tetãvore itavusu, Ka'akupépe, tape guasu 2 rupi.

Tembiasakue

Pedro Juan Caballero.

Tovatĩ heñói ypy Domingo Martínez de Irala oisãmbyhy jave, ary 1539-pe.

Iñepyrũme ha'e va'ekue peteĩ táva guarani ysyry Paraguái rembére, uperire ojerova henda ko'ãgaguápe ndaikatui hague ojoko Pajagua kuéra ondyrývo hese. Ary 1583-pe oñeme'ẽ franciscano kuérape oisãmbyhy hag̃ua hese, ombokarai hag̃ua avakuéra ikatuhag̃uaicha ijokupyty porãve.

Ary 1786pe heñói Tovatĩme Pedro Juan Caballero, oiko va'ekue Paraguái Retã Ára Sãsome.

Hembekuéra

Táva oĩva ijerére ha'e: Arroyos y Esteros, KKa'akupe, Atyra, Eusebio Ayala, Isla Puku ha Primero de Marzo

Compañías

Colectivo ohasa compañía 21 de Juliope.

Tovatĩ oguereko 17 compañías:

1. Jhuybaty
2. Rosado
3. Potrero
4. 21 de julio
5. Santa Rosalía
6. Punta del Este
7. Villa de Mercedes
8. Mompox
9. Santa Rosa
10. San Roque Gonzáles de Santa Cruz
11. Costa Alegre
12. Ensenada
13. Loma Verde
14. Colonia Capitán Pedro Juan Caballero
15. Isla Florida
16. Aparypy
17. Isla Guazú

Virurekokuaa

Tovatĩme peichagua tatakuape ojejapo ladrillo kuéra.

Ladrillo apo hína oĩvéva Tovatĩme. Oleria ha ceramica kuérape ojejapo ñai'ũgui, ha oñembojy jepe'ápe tatakua guasúpe.

Oĩ avei heta artesano ha oñemitỹva campáñape, táva jerépe.

Mba'apoporã ha Arandupy

Máscaras Rosadogua ojejapo va'ekue timbo rapogui. Artesano: Néstor Portillo.

Cestería espiralada peteĩ técnica chacogua, ojeporuva avei Tovatĩme.

Ko távape oñemba'apo yvyra, ha ñai'ũ rehe, upéva niko ojehechavéva. Oĩ avei 21 de Julio-pe ojapóva sombrero piri karanda'y roguégui, ha kuñakarai kuéra ojapóva kyha mbokaja roguéi. Opavave tembiapo oñemoĩ ojehecha meme hagua Villa Artesanal-pe ha Mirador ypype.

Mba'éicha ikatu ñaguahẽ Tovatĩme

Tape hũ Mcal. José Félix Estigarribia rupi ha yvyty Ka'akupe rupi avei. Oĩ peteĩ tape ñanemoguahẽva upéva ha'e táva Arroyos y Esteros rupi.

Arandukapurupyre

• EL PROCESO DE LA INDEPENDENCIA DEL PARAGUAY 1780-1813 (Por HERIB CABALLERO CAMPOS)
• DOMINGO MARTINEZ DE IRALA (Por ALEJANDRO NIETO)
• EL PUEBLO GUARANI COLONIAL - INQUIETUDES DE LOS PUEBLOS GUARANÍES (Autora: BRANISLAVA SUSNIK)
• PRESENCIA FRANCISCANA EN EL PARAGUAY (1538-1824) - Por MARGARITA DURÁN ESTRAGÓ