Vantu ñe'ẽnguéra
Wilhelm H. I. Bleek (1827-1875) ha'e akue pe peteĩha oipuruva'ekue pe ñe'ẽ Vuntú (karaiñe'ẽme: Buntú), kóva he'ise "yvypórakuéra" (*va-ntú ha'e peteĩ papyeta, *mu-ntu ha'eta pe peteĩnteva) ojehechaháicha heta ñe'ẽme ko juehegua pegua. Ha'e avei ojapo ko aty ñemohenda oipuruvo temimo'ã tembikuaa pegua 1862 guive 1869 peve. Ha'e ha Carl Meinhof oñepyrũ ojapo marandu mbojojavo ñe’ẽtekuaape ko'ava ñe'ẽnguéra.
| Vantu ñe'ẽnguéra | ||
|---|---|---|
| Yvy henda oĩva: | Áfrika | |
| Tetãnguéra: |  Ãgola VotusuanaTembiecharã:Mb  Kamerũ Komóra Tavakuairetã Kóngo Kóngo Jekopytyjoja Retã GavõTembiecharã:Geodatos Guinea Ecuatorial  KéñaTembiecharã:LSO Tembiecharã:Geodatos Malaui  Mosambíke Namívia RruándaTembiecharã:Geodatos Seychelles  EsuatíniTembiecharã:Geodatos Sudáfrica Tembiecharã:TZA  UgándaTembiecharã:ZMB Tembiecharã:ZWE | |
| Máva oñe'ẽva: | ~200 sua | |
| Filiación genética: | Níger-Kóngo
Volta-Kóngo Venue-Kwa Venue-Kóngo Vantoide Vantoide meridional | |
| Subdivisiones: | A, B, C, D, E, F, G, H, J, K, L, M, N, P, R ha S | |
| ISO 639-1 | — | |
| ISO 639-2 | — | |
| ISO 639-3 | — | |
 Oñeñe'ẽhame ko'ava ñe'ẽ
| ||
|
| ||
Tembisakue jehaijey
Umi Áfrikañembygua ipire hũva oñembohéra akue «vantúes» pe apartheid he'iháicha, ko'ãngá ojepotave ha ojepuruve pe ñe'ẽ "sintu" oje'e hag̃ua ko'ava ñe'ẽnguérape.