Arapokõindy Marangatu

Arapokõindy Marangatu (karaiñe'ẽme: Semana Santa) ha'e pokõi ára tuichavéva ha oñemomba'eguasuvéva Hesu rape ojeroviáva omboarete ha ojeromandu'a umi ára Hesu Kirito ojejapyhy, oñemoinge ramo tovakeópe, ojehupíramo kurusúre, omano ha oikovejeýramo guare. Upévare ojejapo heta tembiapo tupãonguérape, ha imba'eguasuite opaichagua Hesu rape jeroviápe. Oñepyrũ pindo karai arateĩme ha opa jeikovejey arateĩme, oñemboarete ramo jepe heta tetãme upe arapoteĩ mboyvegua (Teterasy Arapoteĩ) ha ojekuaa oike ipype pe jeikovejey arateĩ avei. Ñemboarete arange oñemoambue opa arýpe (jasyapýpe térã jasyrundýpe). Arapokõindy Marangatu mboyve, ou pe Jekoaku guasu (Kuaresma), opáva oñepyrũvo pe Kirito jehasa asy Arapokõindýme.

Arapokõindy Marangatu oñepyrũ pindo karai arateĩme, ojeromandu'a Kirito oikévo Herusalẽ vy'aha guasúre.

Ñemombe'u

Umi irundy momaranduporã oĩ Tupã ñe'ẽngue ryrúpe omombe'u Hesu Kirito jehasa asy, mano ha jeikovejey. Mbykyhápe, irundy momaranduporã he'i:

Upérõ hemimbo'ekuéra oho ha ojapo Hesu Kirito he'ihaguéicha ichupekuéra. Ogueraha hikuái pe chavurro imemby reheve Hesúpe ha ha'ekuéra omoĩ hi'ári ijaokuéra ha Hesu ojupi. Ha maymáva oipyso ijaokuéra haperãme, ha ambuekuéra katu oikytĩ yvyrarakã ha omyasãi tape rehe, upéi, peteĩ hemimbo'e hérava Húra Ikarióte, oho umi avare ruvicha rekávo, ha he'i: “Mba'épa peme'ẽse chéve ha che amoĩta pende pópe chupe”, ha ome'ẽ hikuái ichupe mbohapypa kuarepotitĩ pehẽ. Oiko hag̃ua ko mba'e Húra Ikarióte ou heta kuimba'e ndive pe Tarumaitendy yvyty peve, oĩháme Hesu Kirito. Upe mboyve Húra Ikarióte hei'ra'e umi kuimba'épe: “Upe ahetũva, upéva ha'e, pejapyhy”. Ha oñembojávo Hesu rendápe he'i chupe: “Mbo'ehára, mba'éichapa ndepyhare?” ha ohetũ ichupe… ha ojapyhy hikuái Hesúpe. Ogueraha chupe Kaiha rógape, ku avare guasu, upépe oñembyaty kuatiára (escribas) ha tujave (fariseos) ombotovakeo hag̃ua chupe. Upevakuére Hesu ojegueraha omano hag̃ua kurusúre, tenda héravape Gólgota. Omano rire, Hose Arimateaygua ojerure hetekue ha omoĩ peteĩ tyvyty pyahu ojo'o'akue itasúpe. Mbohapy ára rire, Hesu Kirito oikovejey ha ojehechaukákuri hemimbo'ekuérape ojupi mboyve yvágape.

Ára kuéra

Ko'ã hína Arapokõindy Marangatu ára:

• 
  Pindo karai arateĩ
• 
  Arakõi marangatu
• 
  Araapy marangatu
• 
  Ararundy marangatu
• 
  Arapoteĩ marangatu
• 
  Arapokõi marangatu

Ñemboarete

Paraguái

Arapokõindy Marangatu jave opavave oñopehẽnguéva oñombyaty túva ha sy rógape, heta jey ha'ekuéra oiko okaháre. Ñane retãme, pe pindo karai arateĩme opavave ijaty tupãópe omongaraívo pindo ojejapóva ogapýpe ha ñamoha'ãngáva peteĩteĩ jaipotaháicha. Pe ararundy voi guive oñemba'apóma tembi'u aporã. Péicha oĩ ojepe'aváva, ambue katu ombyaku tatakua. Oĩ avei ombisóva avati angu'ápe ha upéi, mbeguakatúpe, kuñakaraikuéra oñepyrũma ombojehe'a avatiku'i, aramirõ, kesu, kamby, kure ñandy ha ani ha hapykuérintema oikóñepyrũma chipa opaichagua: lopi, jakare ha ambuéva, oñemboguapýva -ojy hagua- pakova rogue ári. Péicha, ogakuéra rupi maymávante ombosako'i ha ombojy chipa, sópa, chipa guasu, ryguasu, kure ha ovecha ro'o umíva tatakuápe. Oiko peteĩ jejuhupa guasu tembi'u apópe. Arapópe katu opavavete ijaty peteĩ mesa guasu jerére ha upépe oiko pe karuguasu. Pyhare, tupãópe, oiko pe jepyhéi (lavatorio de los piés) ha ojehecha ha oñehendukuaa avei umi España ñe'ẽme ojeheróva “Estacioneros” térã “Pasioneros”, omoirũramo -purahéi asy rupi- Hesu Kirito jehasa asy.

Pe arapoteĩ katu, asaje rupi, tupãópe hyapu peteĩ yvyrapararã (matraca), oporohenóiva. Péva ojehu vove, opavavéva oho tupãópe ogueromandu'ajey hagua Hesu Kirito ñemano. Upépe oikoraẽ mandu'a upe kurusu rapére (vía crucis); ha upéva rire katu Hesu Kirito ra'ãnga ojehupijey kurusúre ha ojeromandu'a umi “pokõi ñe'ẽ”. Upéi Hesu Kirito rete oñemboguejy ha oñemoinge tupão ryepýpe ha opavavéva oñemboja ojapóvo pe tupãitũ. Oĩ avei upégui ohóva oñembo'e ha oitupãitũ ambue tupãópe, ohupyty peve pokõi tupão (siete iglesias). Arapoteĩ ha'e ára ikirirĩvéva. Avave ndaikatúi osapukái térã oñe'ẽ hatã. Ndaikatúi ñañani ha mitãnguéra ndaikatúi ñañembosarái.

Arapokõindy Marangatu oguahẽ ijapýpe Hesu Kirito jeikovejeýre (Pascua de Resurrección). Upe árape ojehova'erã paíno ha maína rógape; ko'ãva oinupã humbýpe umi iñemoñare'angápe ha upekuévo he'i “pákua”. Péicha avei, sy ha tuvakuéra avei, ogapýpe, ojapo upe mba'e. Ko'agaite peve, Paraguáype, pe Arapokõindy Marangatu jave mba'eveguasúma ndojejapovéi; péicha, mbo'ehao ha ñemuhakuéra jepe oñembotypa.

Fuentes

• Por David Galeano Olivera, Guarani Ñe'ẽte ha Arandu Anamandaje

Joaju

• Wikimedia Commons oguereko ta'ãnga Arapokõindy Marangatu reheguaCommons.
• Semana Santa en la Enciclopedia Católica
• Semana Santa en Catholic.net
• La Semana Santa La Semana Santa en los Primeros Cristianos
• Marchas de Semana Santa